Hiện nay, đã có nhiều nghiên cứu về hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh, nhưng nguyên nhân chính xác gây ra hội chứng này vẫn chưa được xác định rõ ràng. Mỗi năm, khoảng 2.500 trẻ em tại Hoa Kỳ bị ảnh hưởng, khiến nó trở thành nguyên nhân hàng đầu gây tử vong ở trẻ trong độ tuổi từ 1 tháng đến 1 năm tuổi. Các bậc phụ huynh và người chăm sóc trẻ cần được trang bị những thông tin chính xác để có thể phát hiện và thực hiện các biện pháp phòng ngừa phù hợp, giúp bảo vệ sự an toàn cho trẻ
1. Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh là gì?
- Đây là hiện tượng tử vong đột ngột và không giải thích được ở trẻ dưới 1 tuổi. Hội chứng này không có dấu hiệu hay cảnh báo trước, khiến cha mẹ không thể chuẩn bị hay ngăn chặn nó. SIDS thường được chẩn đoán sau khi các chuyên gia tiến hành điều tra bệnh sử của trẻ và gia đình, kiểm tra nơi xảy ra tử vong và thực hiện khám nghiệm tử thi.
- Mặc dù có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào, nhưng phần lớn các trường hợp SIDS xảy ra trong thời gian ngủ của trẻ, thường từ 10 giờ tối đến 10 giờ sáng. Khoảng 16-20% số ca tử vong vì SIDS xảy ra trong tuần đầu tiên sau sinh.
2. Dấu hiệu đột tử ở trẻ
Trẻ không cảm thấy đau đớn hay khó thở trước khi xảy ra sự việc. Tuy nhiên, một số trẻ có thể gặp các vấn đề nhẹ về hô hấp hoặc dạ dày trong vài tuần trước khi xảy ra đột tử, nhưng chúng thường chỉ ở mức độ nhẹ và thoáng qua, không đủ để cảnh báo về nguy cơ tử vong. Vì vậy, SIDS rất khó đoán và không thể phòng ngừa dựa trên các dấu hiệu trước đó.
> Xem thêm: Bệnh gặp thường gặp ở trẻ sơ sinh: Những điều ba mẹ cần biết để phòng tránh
3. Nguyên nhân gây ra đột tử ở trẻ sơ sinh
Mặc dù nguyên nhân chính xác gây đột tử ở trẻ (SIDS) vẫn chưa được xác định, nhưng các nghiên cứu cho thấy hội chứng này có thể liên quan đến sự kết hợp của các yếu tố thể chất và môi trường ngủ của trẻ. Dưới đây là các nguyên nhân được cho là có thể làm tăng nguy cơ gây nên hội chứng này:
3.1. Các yếu tố về thể chất
- Bất thường về não bộ: Một số trẻ sơ sinh có các vấn đề sức khỏe bẩm sinh làm cho phần não kiểm soát hơi thở và khả năng thức giấc chưa phát triển hoàn thiện, từ đó dễ gặp khó khăn trong việc kiểm soát hơi thở khi ngủ.
- Cân nặng khi sinh thấp: Trẻ sinh non hoặc sinh đôi có nguy cơ cao vì não của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, làm giảm khả năng tự điều khiển các quá trình như nhịp thở và nhịp tim.
- Bệnh lý về đường hô hấp: Những trẻ đã mắc các bệnh về đường hô hấp như cảm lạnh, có thể gặp các vấn đề về hô hấp và gia tăng nguy cơ bị đột tử ở trẻ sơ sinh.
3.2. Các yếu tố về môi trường ngủ
Môi trường ngủ không an toàn có thể kết hợp với các yếu tố thể chất khiến trẻ dễ bị đột tử:
- Tư thế ngủ không đúng: Trẻ nằm sấp hoặc nằm nghiêng có thể gặp khó khăn trong việc thở so với việc nằm ngửa.
- Ngủ trên bề mặt mềm: Trẻ ngủ trên chăn bông, nệm mềm hoặc giường nước có thể gặp nguy cơ tắc nghẽn đường thở.
- Ngủ chung giường: Ngủ chung giường với ba mẹ hoặc anh chị em có thể làm tăng nguy cơ SIDS, trong khi ngủ cùng phòng nhưng trên giường riêng sẽ an toàn hơn.
- Nhiệt độ quá nóng: Việc mặc quá nhiều quần áo hoặc quấn chăn quá chặt có thể gây ra nhiệt độ cơ thể tăng cao, làm tăng nguy cơ SIDS.
3.3. Các yếu tố nguy cơ khác
- Ngoài các yếu tố trên, có một số yếu tố làm tăng nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh:
+ Giới tính: Bé trai có nguy cơ cao hơn bé gái.
+ Độ tuổi: Trẻ dễ gặp SIDS nhất trong độ giai đoạn từ tháng thứ 2 đến tháng thứ 4.
+ Chủng tộc: Trẻ sơ sinh da màu có nguy cơ mắc SIDS cao hơn trẻ da trắng.
+ Tiền sử gia đình: Trẻ có anh chị em hoặc họ hàng bị SIDS có nguy cơ cao hơn.
+ Sinh non: Trẻ sinh non hoặc sinh đôi có nguy cơ cao hơn.
+ Hút thuốc lá thụ động: Trẻ sống trong môi trường có khói thuốc lá có nguy cơ cao bị SIDS.
+ Tư thế ngủ không an toàn: Trẻ nằm sấp hoặc quấn quá nhiều chăn có nguy cơ cao hơn.
- Trong thai kỳ, những yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ SIDS ở trẻ:
+ Mẹ dưới 20 tuổi.
+ Mẹ hút thuốc, uống rượu hoặc sử dụng ma túy.
+ Mẹ không được chăm sóc đầy đủ trong suốt thai kỳ.
4. Phòng tránh đột tử trẻ sơ sinh
4.1. Đặt trẻ ngủ ở tư thế nằm ngửa
Luôn cho trẻ ngủ nằm ngửa khi đi ngủ để giảm nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh.
4.2. Tạo không gian ngủ an toàn và thông thoáng
- Đặt trẻ ngủ trên bề mặt phẳng, cứng và an toàn như: giường, nôi. Tránh cho trẻ ngủ trên các bề mặt mềm như: nệm mềm, chăn bông hoặc ghế bành.
- Không để đồ vật như: gối, chăn, thú nhồi bông hay đồ chơi trong không gian ngủ của trẻ vì chúng có thể gây tắc nghẽn đường thở.
4.3. Giữ ấm cho trẻ đúng cách
Trẻ sơ sinh chưa có khả năng điều hòa thân nhiệt tốt, nên cần tránh việc mặc quá nhiều quần áo hoặc đắp chăn quá dày. Môi trường ngủ nên có nhiệt độ thoải mái, giúp trẻ không bị quá nóng hoặc quá lạnh.
4.4. Nuôi con bằng sữa mẹ
Sữa mẹ không chỉ cung cấp dinh dưỡng mà còn giúp tăng cường sức đề kháng và giảm nguy cơ SIDS. Trẻ bú mẹ ít nhất trong 2 tháng đầu có nguy cơ đột tử thấp hơn 50% so với trẻ không bú mẹ.
4.5. Tránh khói thuốc
Khói thuốc lá là yếu tố tăng nguy cơ đột tử ở trẻ sơ sinh. Các bậc phụ huynh không nên hút thuốc trong nhà, gần trẻ hoặc để trẻ tiếp xúc với khói thuốc.
4.6. Giám sát giấc ngủ của trẻ
Để bảo vệ trẻ, hãy luôn giám sát giấc ngủ của trẻ. Thay vì cho trẻ ngủ chung giường, có thể đặt nôi của trẻ trong phòng ngủ của ba mẹ để dễ dàng theo dõi giấc ngủ. Giám sát sẽ giúp phát hiện kịp thời các vấn đề bất thường.
4.7. Cho trẻ ngậm núm vú giả
Nghiên cứu cho thấy việc cho trẻ ngậm núm vú giả có thể giúp giảm nguy cơ SIDS. Tuy nhiên, chỉ nên tập cho trẻ ngậm núm vú giả sau khi trẻ có thể bú mẹ tốt và có sự phát triển cân nặng ổn định.
4.8. Tiêm vaccine đầy đủ và thăm khám sức khỏe định kỳ
Trẻ cần được tiêm phòng đầy đủ theo lịch của Bộ Y tế để bảo vệ sức khỏe và giảm nguy cơ mắc bệnh. Bên cạnh đó, việc đưa trẻ đi khám sức khỏe định kỳ sẽ giúp phát hiện và can thiệp sớm các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn.
4.9. Chăm sóc sức khỏe thai sản
- Bên cạnh các biện pháp chăm sóc sau sinh, thai phụ cần chú trọng vào chăm sóc sức khỏe trước khi sinh. Việc tránh sử dụng thuốc lá, rượu, ma túy và các chất kích thích trong suốt thai kỳ có thể giúp giảm nguy cơ mắc SIDS.
- Những biện pháp này sẽ giúp bảo vệ trẻ sơ sinh khỏi nguy cơ đột tử và đảm bảo sức khỏe cho trẻ trong giai đoạn phát triển quan trọng.
5. Có nên sử dụng máy đo nhịp tim để ngăn ngừa đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS)?
- Máy đo nhịp tim không phải là công cụ hiệu quả để ngăn ngừa hội chứng đột tử ở trẻ (SIDS). Mặc dù một số máy đo nhịp tim có thể được chỉ định cho những trẻ có vấn đề về ngưng thở khi ngủ hoặc nhịp tim chậm, nhưng chúng không thể dự báo hoặc ngăn chặn SIDS. Các thiết bị này thường chỉ được sử dụng trong các trường hợp đặc biệt sau khi trẻ đã được chẩn đoán với một số tình trạng y tế.
- Để phòng tránh SIDS và các bệnh lý khác, một trong những cách quan trọng là chăm sóc dinh dưỡng đầy đủ cho trẻ. Ba mẹ nên chú trọng đến việc cung cấp một chế độ dinh dưỡng lành mạnh để nâng cao sức đề kháng cho trẻ. Việc bổ sung các vi khoáng chất và vitamin thiết yếu như: lysine, kẽm, crom, selen và các vitamin nhóm B sẽ giúp hỗ trợ hệ miễn dịch, tăng cường sức khỏe tổng thể và giúp trẻ ít mắc các bệnh vặt hay gặp vấn đề về tiêu hóa.
6. Hội chứng đột tử khi ngủ ở trẻ nhỏ có di truyền không?
- Hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh (SIDS) hiện vẫn là một lĩnh vực nghiên cứu và các chuyên gia chưa xác định rõ liệu nó có yếu tố di truyền hay không. Tuy nhiên, nghiên cứu cho thấy rằng những trẻ có anh chị em ruột hoặc anh em họ đã tử vong vì hội chứng này sẽ có nguy cơ cao hơn các trẻ bình thường.
- Mặc dù vậy, yếu tố di truyền không phải là yếu tố duy nhất và các yếu tố môi trường, cách chăm sóc và thói quen sinh hoạt cũng đóng vai trò quan trọng trong việc phòng tránh SIDS.
> Xem thêm: Cẩm Nang & Chia Sẻ
Hy vọng với những thông tin trên, ba mẹ đã có cái nhìn rõ ràng hơn về hội chứng đột tử ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (SIDS). Đột tử sơ sinh có thể xảy ra với bất kỳ trẻ nào, vì vậy việc trang bị đầy đủ kiến thức về chăm sóc trẻ và chủ động phòng ngừa là rất quan trọng. Ba mẹ hãy luôn chú ý đến các yếu tố môi trường và thói quen sinh hoạt của trẻ, tạo điều kiện ngủ an toàn và duy trì thói quen chăm sóc sức khỏe đúng cách để bảo vệ trẻ yêu một cách tốt nhất.
