Tật vẹo cổ nghiêng đầu ở trẻ xảy ra do nhiều nguyên nhân khác nhau, từ dị tật bẩm sinh cho đến các yếu tố liên quan đến quá trình sinh nở. Mặc dù tình trạng này không gây đau đớn cho trẻ nhưng nó có thể ảnh hưởng đến khả năng vận động và làm trẻ gặp khó khăn khi xoay cổ hoặc nhìn sang hai bên.
1. Bị vẹo cổ nghiêng đầu là gì?
Tật vẹo cổ hay còn gọi là tật cổ xoay, là tình trạng khi đầu của trẻ bị nghiêng sang một bên, ngược với hướng cằm. Tình trạng này có thể xuất hiện ngay từ trong bụng mẹ, khi trẻ nằm sai tư thế, dẫn đến vẹo cổ bẩm sinh.
2. Dấu hiệu trẻ bị vẹo cổ
Trước khi tiến hành điều trị vẹo cổ, ba mẹ có thể nhận biết tình trạng này qua một số dấu hiệu sau:
- Trẻ bị nghiêng đầu về một bên, chẳng hạn như: trẻ bị nghiêng đầu bên phải, trẻ bị nghiêng đầu bên trái
- Quan sát thấy một bên vai của trẻ bị trẹo, ngay cả khi trẻ bú sữa cũng chỉ bú ở một bên vì khó khăn khi xoay đầu theo hướng ngược lại.
- Một số trẻ có thể xuất hiện vết sưng hoặc u nhỏ ở cổ, có thể gây khó khăn trong quá trình điều trị do trẻ có thể cảm thấy đau đớn.
3. Nguyên nhân khiến cho trẻ bị vẹo cổ nghiêng đầu
3.1. Nguyên nhân bẩm sinh
Tật vẹo cổ ở trẻ có thể phát triển trong 3 tháng đầu sau khi sinh và sẽ tiếp tục kéo dài cho đến khi trẻ trưởng thành. Các nguyên nhân bẩm sinh bao gồm:
- Cơ SCM (sternocleidomastoid) bị rách, bầm tím và chảy máu do quá trình chuyển dạ kéo dài hoặc khó sinh.
- Cơ SCM phát triển ngắn hơn bình thường.
- Trẻ sinh ngôi bất lợi (như ngôi mông, ngôi ngang…), khiến cổ bị kéo căng và mắc kẹt trong ống sinh, dẫn đến tật vẹo cổ.
- Biến chứng từ các biện pháp can thiệp trong sinh nở như: kẹp forcep hoặc giác hút, làm tổn thương cơ SCM và gây vẹo cổ.
3.2. Nguyên nhân bệnh lý
Ngoài các nguyên nhân bẩm sinh, tật vẹo cổ cũng có thể phát sinh từ một số bệnh lý, chẳng hạn như:
- Bệnh lệch mắt: Dù cơ SCM khỏe mạnh, nhưng nếu mắt bị lệch, trẻ sẽ khó khăn trong việc nhận biết khoảng cách và chiều sâu. Tình trạng này kéo dài sẽ hình thành thói quen nghiêng đầu, dẫn đến căng cơ SCM và gây vẹo cổ.
- Hội chứng Sandifer: Hội chứng này xảy ra khi trẻ bị trào ngược dạ dày thực quản, gây ra những cơn co cơ bất thường, dẫn đến vẹo cổ nghiêng đầu.
4. Cách chữa vẹo cổ ở trẻ sơ sinh. Trẻ sơ sinh hay nghiêng đầu về 1 bên thì phải làm sao?
- Nếu vẹo cổ được chẩn đoán sớm, việc điều trị sẽ đạt hiệu quả tốt nhất, đặc biệt là trong giai đoạn trước 6 tháng tuổi khi cơ xương của bé còn mềm dẻo và linh hoạt.
- Tùy thuộc vào nguyên nhân gây vẹo cổ, bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị phù hợp. Nếu tình trạng vẹo cổ là do bệnh lý, bác sĩ sẽ tập trung điều trị bệnh.
4.1. Tập vật lý trị liệu
- Các bài tập vật lý trị liệu có thể thực hiện tại nhà với sự hướng dẫn của chuyên gia hoặc bác sĩ. Nếu bạn tự thực hiện các bài tập này, cần phải được huấn luyện bởi các chuyên gia vật lý trị liệu nhi khoa để đảm bảo an toàn và hiệu quả. Đồng thời, ba mẹ nên theo dõi định kỳ với bác sĩ để đánh giá tiến độ điều trị tình trạng vẹo cổ nghiêng đầu.
- Các bài tập vật lý trị liệu giúp làm giảm độ căng cơ SCM và đưa cổ của bé về đúng vị trí. Tuy nhiên, để thấy hiệu quả, thường cần phải thực hiện trong khoảng thời gian từ 6 tháng trở lên. Quan trọng là không thực hiện bất kỳ bài tập nào mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.
4.2. Đeo vòng cổ TOT (tubular orthosis for torticollis)
- Vòng cổ TOT là một dụng cụ giúp cố định cổ của bé, hỗ trợ điều trị vẹo cổ hiệu quả. Vòng cổ này tạo ra một áp lực nhẹ nhàng lên phần cổ đối diện với bên đầu bị nghiêng, từ đó giúp kéo căng cơ SCM và đưa cổ vào đúng vị trí. Bác sĩ sẽ chỉ dẫn chi tiết cách sử dụng và tháo vòng cổ TOT cho cha mẹ.
- Vòng cổ TOT thường được khuyến nghị sử dụng kết hợp với các bài tập vật lý trị liệu để đạt kết quả tốt hơn. Các vòng cổ này dễ dàng giặt sạch vì chúng được làm từ chất liệu nhựa hoặc vải. Bé sẽ cần đeo vòng cổ trong khoảng thời gian quy định mỗi ngày để hỗ trợ quá trình điều trị.
4.3. Phẫu thuật
- Phẫu thuật là phương pháp cuối cùng khi các biện pháp điều trị khác không mang lại hiệu quả. Quy trình phẫu thuật sẽ phụ thuộc vào mức độ nghiêm trọng của tình trạng vẹo cổ.
- Sau phẫu thuật, trẻ sẽ cần phải tham gia các buổi vật lý trị liệu chuyên sâu kéo dài ít nhất 3 tháng để hỗ trợ phục hồi. Ngoài ra, trong một khoảng thời gian, trẻ sẽ phải đeo nẹp để duy trì vị trí đúng của đầu, đảm bảo quá trình phục hồi đạt hiệu quả tối ưu.
5. Biến chứng lâu dài của chứng vẹo cổ ở trẻ sơ sinh
Nếu không được điều trị kịp thời, tình trạng vẹo cổ nghiêng đầu ở trẻ sơ sinh có thể dẫn đến một số biến chứng lâu dài và ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường của trẻ. Những biến chứng này bao gồm:
5.1. Đầu lép
- Trẻ thường xuyên nằm nghiêng một bên sẽ lực ép không đồng đều lên đầu, làm cho một bên đầu bị thon hoặc dẹt, dẫn đến chứng đầu lép.
- Đầu lép có thể ảnh hưởng đến thẩm mỹ và đôi khi cần phải điều trị hoặc can thiệp để giúp đầu bé phát triển đều đặn hơn.
5.2. Khuôn mặt mất cân đối
Vẹo cổ có thể dẫn đến sự mất cân đối trên khuôn mặt của trẻ. Khi đầu của trẻ nghiêng về một bên trong thời gian dài, cơ mặt cũng sẽ bị ảnh hưởng, gây ra sự bất đối xứng giữa hai bên khuôn mặt.
5.3. Rối loạn xương
- Khi trẻ bị vẹo cổ, sự nghiêng đầu sang một bên kéo theo các phần khác của cơ thể phải điều chỉnh để phù hợp.Từ đó, gây ra những thay đổi không tự nhiên trong cấu trúc xương, dẫn đến các vấn đề về xương như: loạn sản xương khuỷu hoặc bàn chân khoèo.
- Việc không điều trị vẹo cổ có thể khiến cơ thể trẻ phát triển sai lệch và tạo ra những vấn đề xương khớp trong tương lai, ảnh hưởng đến khả năng vận động và phát triển của trẻ.
6. Ba mẹ có thể hỗ trợ bé bằng cách nào?
Bên cạnh việc tuân theo các phương pháp điều trị của bác sĩ, ba mẹ có thể hỗ trợ bé vượt qua tật vẹo cổ nghiêng đầu qua những cách đơn giản và hiệu quả sau đây:
6.1. Cho bé nằm sấp lâu hơn
- Nằm sấp là một bài tập tự nhiên giúp tăng cường cơ cổ và cơ bắp cho bé. Việc này giúp cải thiện sức mạnh cơ thể của bé và khuyến khích sự phát triển tự nhiên của cơ cổ.
- Các chuyên gia nhi khoa khuyến cáo việc nằm sấp không chỉ giúp bé cứng cáp hơn mà còn làm giảm nguy cơ biến chứng đầu lép. Tuy nhiên, ba mẹ cần giám sát bé trong suốt thời gian này để tránh các tai nạn không mong muốn.
6.2. Khuyến khích bé nhìn theo hướng khác
Ba mẹ có thể sử dụng đồ chơi hoặc thức ăn để thu hút sự chú ý của bé và giúp bé quay đầu về phía đối diện. Trong thời gian cho bé bú, mẹ hãy thử cho bé bú ở bên vú ngược lại với hướng đầu nghiêng.
6.3. Quan sát tư thế ngủ của bé
- Tư thế ngủ của bé có ảnh hưởng trực tiếp đến tình trạng vẹo cổ. Hãy tránh để bé ngủ trong một tư thế cố định quá lâu vì có thể làm trầm trọng thêm tình trạng đầu bẹt.
- Sử dụng gối hỗ trợ cổ cho bé có thể giúp giữ cổ bé ở một vị trí phù hợp, nhưng trước khi sử dụng gối, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn cho bé.
Hy vọng những thông tin trong bài viết trên sẽ giúp các bậc phụ huynh nhận diện sớm tình trạng vẹo cổ nghiêng đầu ở trẻ và tìm được phương pháp điều trị kịp thời, giúp bé yêu phát triển khỏe mạnh!
