Sau khi tiêm phòng, một số trẻ có biểu hiện biếng ăn, bỏ bú, chậm đi tiêu hoặc táo bón. Hiện tượng này khiến nhiều cha mẹ lo lắng, không biết liệu trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón có phải là phản ứng phụ của vắc xin hay không? Việc hiểu rõ nguyên nhân và cách chăm sóc đúng cách sẽ giúp bé nhanh chóng lấy lại sức khỏe, ăn ngon và đi tiêu đều đặn trở lại. Tham khảo ngay bài viết dưới đây của Maru Care nếu ba mẹ cũng đang quan tâm tới vấn đề này nhé!
1. Trẻ có thể bị táo bón sau khi tiêm phòng không?
- Thực tế, vắc xin không phải là nguyên nhân trực tiếp khiến trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón. Các loại vắc xin được kiểm chứng an toàn và không gây ra tình trạng rối loạn tiêu hóa. Tuy nhiên, một số phụ huynh có thể nhận thấy sau khi tiêm, bé đi tiêu ít hơn bình thường.
- Hiện tượng này có thể liên quan đến giãn ruột sinh lý, tức là khi thể tích ruột của trẻ tăng lên, khiến quá trình làm đầy và đào thải phân diễn ra chậm hơn. Lúc này, dù số lần đi tiêu giảm nhưng nếu phân vẫn mềm, trẻ không đau, không quấy khóc, ăn ngủ bình thường thì đây không phải là táo bón.
- Ngoài ra, thời điểm táo bón trùng với lúc trẻ mới tiêm phòng cũng dễ khiến cha mẹ nhầm lẫn. Theo thống kê, khoảng 1/3 trẻ dưới 7 tuổi từng bị táo bón và 5% trong số đó có tình trạng kéo dài, đặc biệt phổ biến ở năm đầu đời. Nguyên nhân thường đến từ chế độ ăn thiếu chất xơ, uống ít nước hoặc trẻ có thói quen nhịn đi tiêu.
- Cha mẹ nên theo dõi kỹ: nếu bé đi phân cứng, khô, có màu nâu đậm, kèm đau rát hậu môn, chướng bụng hoặc quấy khóc khi đi ngoài, đó có thể là dấu hiệu táo bón. Trong trường hợp tình trạng kéo dài trên 5–7 ngày không cải thiện, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế để được bác sĩ thăm khám và hướng dẫn xử lý phù hợp.
> Xem thêm: Bệnh gặp thường gặp ở trẻ sơ sinh: Những điều ba mẹ cần biết để phòng tránh
2. Dấu hiệu nào nhận biết trẻ bị táo bón sau khi tiêm phòng?
2.1. Thay đổi thói quen đi tiêu
Trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ (dưới 6 tháng tuổi) thường đi tiêu từ 2–3 lần mỗi ngày. Nếu trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón, trẻ đi tiêu ít hơn bình thường, chẳng hạn chỉ một lần sau 1–2 ngày thì có thể đây là dấu hiệu sớm của táo bón.
2.2. Bụng căng, đầy hơi hoặc khó tiêu
Khi phân bị giữ lại trong ruột quá lâu, bụng trẻ có thể trở nên phình to, căng cứng khi sờ vào. Trẻ dễ bị chướng bụng, xì hơi nhiều, hơi có mùi hôi và thậm chí có thể nôn trớ sau khi bú hoặc ăn dặm do hệ tiêu hóa hoạt động kém hiệu quả.
2.3. Thay đổi hành vi và thể trạng
Trẻ bị táo bón thường quấy khóc, bỏ bú, mệt mỏi và ngủ không sâu giấc. Các chất thải tích tụ trong ruột khiến trẻ khó chịu, làm ảnh hưởng đến tâm trạng và giấc ngủ của bé.
2.4. Khó khăn khi đi ngoài
Đây là dấu hiệu đặc trưng nhất của táo bón ở trẻ nhỏ. Khi đi tiêu, bé có thể phải rặn mạnh, đỏ mặt, đổ mồ hôi, thậm chí khóc vì đau. Phân thường khô, cứng, màu sẫm, có dạng viên tròn nhỏ. Nếu tình trạng này kéo dài, vùng hậu môn có thể bị đau rát hoặc nứt kẽ, thậm chí nguy cơ trĩ nhẹ ở trẻ.
3. Trẻ sơ sinh uống Rota bị táo bón, uống Rota về bé không đi ngoài
Vắc xin Rota (hay vắc xin phòng Rotavirus) là loại vắc xin giúp phòng ngừa bệnh tiêu chảy cấp do virus Rota gây ra. Virus Rota lây truyền chủ yếu qua đường tiêu hóa thông qua tay, đồ dùng, thực phẩm hoặc bề mặt nhiễm khuẩn và có thể lây lan ngoài cộng đồng hoặc trong môi trường bệnh viện. Trẻ dưới 5 tuổi, đặc biệt là trẻ sơ sinh và nhũ nhi là nhóm dễ nhiễm bệnh nhất.
3.1. Phản ứng thường gặp sau khi uống vắc xin Rota
- Hầu hết trẻ không gặp vấn đề nghiêm trọng sau khi uống vắc xin Rota. Một số bé có thể xuất hiện phản ứng nhẹ và tạm thời như:
- – Nôn trớ, ọc sữa
- – Đầy bụng, quấy khóc, đau nhẹ vùng bụng
- – Sốt nhẹ hoặc tiêu chảy trong 1–2 ngày đầu
- Những phản ứng này được xem là bình thường, do cơ thể đang tạo miễn dịch chống lại virus Rota. Tuy nhiên, hiện chưa có nghiên cứu nào ghi nhận vắc xin Rota gây ra hiện tượng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón.
3.2. Vì sao trẻ uống Rota xong không đi ngoài?
Trường hợp trẻ sơ sinh uống Rota bị táo bón hoặc vài ngày không đi ngoài có thể do những nguyên nhân khác không liên quan đến vắc xin, chẳng hạn:
- Thay đổi sinh lý tiêu hóa: Hệ tiêu hóa của trẻ đang dần hoàn thiện, có thể khiến thời gian giữa các lần đi tiêu dài hơn.
- Thiếu nước: Sau khi uống Rota, nếu trẻ bú ít hoặc sốt nhẹ, cơ thể có thể mất nước, dẫn đến phân khô và khó đi ngoài.
- Chế độ dinh dưỡng: Trẻ bú mẹ ít hoặc mẹ ăn ít rau xanh, chất xơ cũng ảnh hưởng đến tần suất đi tiêu của trẻ.
3.3. Khi nào cần đưa trẻ đi khám?
Nếu sau 3–5 ngày, trẻ vẫn không đi tiêu, phân khô cứng hoặc có biểu hiện đau bụng, nôn trớ nhiều, sốt cao, quấy khóc kéo dài, cha mẹ nên đưa trẻ đến cơ sở y tế hoặc bác sĩ nhi khoa để được kiểm tra.
4. Trẻ tiêm phòng về bị táo bón phải làm sao?
Khi trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón, cha mẹ không nên quá lo lắng. Phần lớn các trường hợp có thể cải thiện tại nhà bằng việc điều chỉnh chế độ ăn uống, sinh hoạt và áp dụng một số biện pháp hỗ trợ nhẹ nhàng.
4.1. Điều chỉnh chế độ dinh dưỡng cho trẻ
Chế độ dinh dưỡng đóng vai trò quan trọng trong việc giúp bé cải thiện tiêu hóa và khắc phục tình trạng táo bón sau tiêm phòng.
- Đảm bảo đủ nước cho trẻ:
- – Với trẻ sơ sinh, nên cho bú mẹ thường xuyên để bổ sung nước và duy trì nhu động ruột ổn định.
- – Trẻ trên 6 tháng cần được khuyến khích uống đủ nước trong ngày. Cha mẹ có thể bổ sung thêm nước ép trái cây tự nhiên như: nước ép táo, lê, mận hoặc cam giúp làm mềm phân và hỗ trợ tiêu hóa.
- Bổ sung thực phẩm giàu chất xơ: Chất xơ giúp tăng khối lượng phân, kích thích nhu động ruột, giúp bé đi ngoài dễ dàng hơn. Một số thực phẩm nên cho bé ăn gồm: khoai lang, bí đỏ, lê, đu đủ chín, bông cải xanh, rau mồng tơi, rau bina, ngũ cốc nguyên hạt, các loại đậu và trái mận.
- Hạn chế thực phẩm gây táo bón: Tránh cho trẻ ăn đồ chiên rán nhiều dầu mỡ, thức ăn nhanh, bánh kẹo ngọt, thực phẩm chế biến sẵn hoặc nhiều tinh bột tinh luyện, vì có thể khiến phân khô và khó tiêu hóa.
- Chia nhỏ bữa ăn trong ngày: Nếu trẻ biếng ăn hoặc khó tiêu, nên chia nhỏ khẩu phần thành nhiều bữa nhỏ, sử dụng thức ăn mềm, dễ tiêu hóa để hệ tiêu hóa của bé hoạt động nhẹ nhàng hơn.
4.2. Các biện pháp hỗ trợ tại nhà giúp giảm táo bón
Ngoài chế độ ăn uống, cha mẹ có thể thực hiện một số biện pháp hỗ trợ tự nhiên giúp bé đi tiêu dễ dàng hơn khi gặp phải tình trạng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón:
- Massage bụng nhẹ nhàng: Đặt bé nằm ngửa và xoa bụng theo chiều kim đồng hồ khoảng 5–10 phút mỗi ngày, đặc biệt sau khi tắm nước ấm. Cách này giúp kích thích nhu động ruột, giảm đầy hơi và hỗ trợ bé đi ngoài dễ hơn.
- Vận động chân kiểu “đạp xe”: Giúp kích thích cơ bụng và nhu động ruột, hỗ trợ tiêu hóa. Cha mẹ có thể nhẹ nhàng cử động hai chân của bé luân phiên như đang đạp xe trong 1–2 phút.
- Tắm hoặc ngâm mông bằng nước ấm: Ngâm vùng mông và hậu môn bé trong nước ấm 5–10 phút có thể giúp cơ thắt hậu môn thư giãn, giảm căng tức và giúp bé đi tiêu dễ dàng hơn.
- Tập thói quen đi vệ sinh cho trẻ: Đối với trẻ lớn, cha mẹ nên tập thói quen đi vệ sinh sau mỗi bữa ăn, đặc biệt là sau bữa sáng. Có thể kê thêm ghế nhỏ dưới chân khi trẻ ngồi bồn cầu để tạo tư thế thoải mái, giúp các cơ vùng chậu và hậu môn thư giãn, hỗ trợ đi ngoài dễ hơn.
> Xem thêm: Có nên cho trẻ sơ sinh uống nước không?
5. Cách phòng ngừa táo bón sau tiêm phòng ở trẻ
5.1. Theo dõi thói quen đi tiêu của trẻ
- Cha mẹ cần quan sát tần suất và đặc điểm phân của bé để sớm phát hiện dấu hiệu bất thường. Nếu trẻ có biểu hiện đi ngoài thưa, phân khô hoặc phải rặn nhiều, cha mẹ nên điều chỉnh ngay chế độ ăn uống.
- Đồng thời, hãy khuyến khích trẻ không nhịn đi vệ sinh, vì việc nín nhịn có thể khiến phân khô, làm ruột giãn to và gây táo bón kéo dài.
5.2. Cân bằng dinh dưỡng trong khẩu phần ăn
Một chế độ dinh dưỡng đa dạng, giàu chất xơ là nền tảng giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, phòng ngừa tình trạng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón hiệu quả:
- Bổ sung các loại rau xanh, củ quả và trái cây tươi như khoai lang, rau mồng tơi, bí đỏ, đu đủ, lê, cam, mận…
- Duy trì đủ bốn nhóm chất dinh dưỡng (chất đạm, tinh bột, chất béo, vitamin – khoáng chất) để đảm bảo năng lượng cho trẻ phát triển toàn diện.
- Hạn chế đồ ăn nhanh, thức ăn chiên rán, bánh kẹo ngọt và thực phẩm chế biến sẵn vì có thể làm tăng nguy cơ táo bón.
5.3. Uống đủ nước và tăng cường vận động
- Nước giúp làm mềm phân và kích thích nhu động ruột. Cha mẹ nên cho trẻ uống đủ nước theo độ tuổi hoặc bổ sung thêm sữa, nước ép trái cây tự nhiên.
- Song song với đó, hãy khuyến khích trẻ vận động nhẹ nhàng như bò, đi bộ, đạp xe hoặc chơi các trò chơi ngoài trời để tăng cường lưu thông máu và hỗ trợ tiêu hóa tốt hơn.
5.4. Tạo tâm lý thoải mái và khuyến khích trẻ chia sẻ
Sau tiêm phòng, nhiều bé có thể sợ hãi hoặc khó chịu, dẫn đến căng thẳng và rối loạn tiêu hóa. Vì vậy, cha mẹ nên thường xuyên trò chuyện, động viên và lắng nghe con, giúp con cảm thấy an toàn và sẵn sàng chia sẻ khi có khó khăn trong việc đi vệ sinh.
5.5. Đưa trẻ đi khám khi có dấu hiệu bất thường
Nếu tình trạng bị táo bón kéo dài hơn 5–7 ngày hoặc có biểu hiện đau bụng, chướng hơi, quấy khóc, nôn trớ, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế uy tín để được bác sĩ chuyên khoa Nhi thăm khám. Cha mẹ không tự ý dùng thuốc hay men tiêu hóa khi chưa có chỉ định y tế để đảm bảo an toàn cho trẻ.
6. Cách chăm sóc trẻ sau khi tiêm phòng
Chăm sóc đúng cách sau tiêm phòng giúp trẻ giảm bớt khó chịu, nhanh hồi phục và hạn chế các phản ứng phụ, trong đó có tình trạng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón. Dưới đây là những hướng dẫn cụ thể cha mẹ nên lưu ý:
6.1. Giảm đau và sưng tại vị trí tiêm
Sau tiêm, trẻ có thể bị sưng đỏ hoặc đau nhẹ ở vị trí tiêm. Cha mẹ có thể:
- Dùng khăn sạch thấm nước mát, vắt khô rồi chườm nhẹ quanh vùng tiêm để giảm sưng đau.
- Khuyến khích trẻ vận động nhẹ nhàng tay hoặc chân tại chỗ tiêm để giúp máu lưu thông, hạn chế sưng cứng cơ.
6.2. Xử lý khi trẻ bị sốt
Sốt nhẹ sau tiêm là phản ứng bình thường của cơ thể khi đáp ứng miễn dịch với vắc xin. Tuy nhiên, nếu trẻ sốt cao trên 38,5°C:
- Cha mẹ nên liên hệ bác sĩ để được hướng dẫn sử dụng thuốc hạ sốt đúng cách;
- Cho trẻ mặc quần áo mỏng, thoáng mát, nằm ở nơi thoáng khí;
- Bổ sung đủ nước hoặc sữa cho trẻ để phòng mất nước do sốt.
6.3. Theo dõi sức khỏe của trẻ sau tiêm
Trong vòng 24–48 giờ sau tiêm, bố mẹ nên quan sát kỹ các biểu hiện của trẻ. Nếu trẻ có dấu hiệu như sốt cao kéo dài, co giật, phát ban, bỏ bú, khó thở hoặc táo bón nặng, cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay lập tức để được kiểm tra và xử trí kịp thời.
6.4. Duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý
- Hãy cho trẻ bú hoặc ăn những thức ăn mềm, dễ tiêu
- Bổ sung nước, chất xơ tự nhiên từ rau củ, trái cây
- Hạn chế ép ăn hoặc cho ăn quá nhiều cùng lúc, nên chia nhỏ bữa để hệ tiêu hóa dễ thích nghi
7. Khi nào cần đưa trẻ đến bệnh viện nếu trẻ tiêm phòng về bị táo bón?
Thông thường, tình trạng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón chỉ kéo dài vài ngày và có thể cải thiện bằng chế độ dinh dưỡng, massage hoặc tăng cường vận động nhẹ. Tuy nhiên, nếu táo bón kéo dài hoặc xuất hiện các dấu hiệu bất thường dưới đây, cha mẹ cần nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời:
7.1. Trẻ bị đau bụng kéo dài hoặc dữ dội
Trẻ bị táo bón nhẹ thường có thể đau bụng thoáng qua do phân tích tụ trong ruột. Tuy nhiên, nếu trẻ đau bụng đột ngột, dữ dội hoặc kéo dài liên tục, không giảm dù đã áp dụng các biện pháp hỗ trợ, đây có thể là dấu hiệu cảnh báo tắc ruột, viêm ruột thừa hoặc viêm ruột cấp tính.
7.2. Trẻ bị nôn hoặc buồn nôn nhiều
Khi phân cứng bị ứ đọng lâu ngày trong đại tràng, áp lực trong ruột tăng cao có thể gây buồn nôn hoặc nôn mửa. Đây là dấu hiệu nghi ngờ tắc nghẽn đường tiêu hóa, cha mẹ tuyệt đối không nên tự xử lý tại nhà mà cần đưa trẻ đến bệnh viện ngay để tránh nguy cơ tắc ruột cấp.
7.3. Phân lẫn máu hoặc phân có màu bất thường
Nếu cha mẹ quan sát thấy phân của trẻ có lẫn máu đỏ tươi, màu đen hắc ín hoặc giấy lau có vệt máu, có thể trẻ đang bị nứt kẽ hậu môn, viêm ruột kết, thậm chí là dấu hiệu sớm của tổn thương niêm mạc ruột. Những trường hợp này cần được bác sĩ chuyên khoa nhi khoa kiểm tra và điều trị sớm để ngăn biến chứng.
7.4. Táo bón kéo dài không cải thiện sau 5–7 ngày
Nếu sau 5–7 ngày điều chỉnh chế độ ăn, tăng cường uống nước, bổ sung chất xơ và massage bụng mà trẻ vẫn không đi tiêu được hoặc tình trạng táo bón diễn ra thường xuyên, cha mẹ nên đưa trẻ đến bệnh viện để tìm nguyên nhân cụ thể và được tư vấn điều trị phù hợp.
Tình trạng trẻ đi tiêm phòng về bị táo bón không phải là tác dụng phụ của vắc xin mà thường do thay đổi sinh hoạt, dinh dưỡng hoặc mất nước sau tiêm. Cha mẹ nên chú ý chăm sóc, bổ sung đủ nước và chất xơ cho trẻ, đồng thời theo dõi sát sao biểu hiện tiêu hóa. Nếu tình trạng táo bón kéo dài hoặc kèm dấu hiệu bất thường, hãy đưa trẻ đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử trí kịp thời, giúp con nhanh chóng khỏe mạnh và phát triển bình thường.
