Tiêm chủng cho trẻ theo đúng lịch là một cách hiệu quả giúp trẻ ngăn ngừa được các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm. Vậy lịch tiêm chủng như thế nào? Trước khi tiêm cần lưu ý và chuẩn bị những gì? Ba mẹ hãy cùng Maru Care tìm hiểu chi tiết hơn thông qua bài viết dưới đây nhé!
1. Tại sao cần khám sàng lọc trước khi tiêm chủng
- Khám sàng lọc trước khi tiêm chủng là việc rất cần thiết để phát hiện những bất thường, xác định xem trẻ có đủ điều kiện để tiêm chủng hay không.
- Kết quả của việc khám sàng lọc trước tiêm chủng dựa trên thông tin mà người nhà hoặc người đi tiêm chủng cung cấp cho bác sĩ cùng với những phát hiện của bác sĩ sau khi thăm khám.
2. Những thông tin quan trọng bác sĩ cần được cung cấp trước khi tiêm chủng cho trẻ
Để đảm bảo kết quả thăm khám chuẩn xác, ba mẹ cần cung cấp đầy đủ thông tin liên quan đến tình trạng bệnh lý, tiền sử dị ứng hoặc sốc phản vệ của trẻ đã từng gặp phải trước đây:
- Cân nặng của trẻ (yêu cầu trẻ phải đủ 2,5kg trở lên).
- Trẻ có đang bị ốm sốt hoặc mắc các bệnh lý nào không, đặc biệt là các bệnh lý bẩm sinh hoặc các bệnh cần nhập viện điều trị lâu dài từ khi sinh.
- Trẻ có bú, ăn uống, chơi, ngủ bình thường hay không?
- Trẻ có từng bị dị ứng với thức ăn hoặc loại thuốc nào không?
- Trẻ đang sử dụng thuốc hay bất kỳ biện pháp điều trị y tế nào không?
- Những lần tiêm trước trẻ có dị ứng với vắc xin nào hoặc gặp bất kỳ biến chứng nào không?
>> Xem thêm: Bệnh gặp thường gặp ở trẻ sơ sinh: Những điều ba mẹ cần biết để phòng tránh
3. Trẻ sơ sinh bỏ bú sau khi tiêm ngừa
Trẻ sơ sinh ít bú sau khi tiêm vắc-xin là một phản ứng khá phổ biến và thường không đáng lo ngại. Có nhiều nguyên nhân dẫn đến tình trạng này:
3.1. Cơ thể trẻ mệt mỏi sau tiêm vắc-xin
Sau khi tiêm vắc-xin, cơ thể trẻ cần làm việc để tạo ra kháng thể chống lại mầm bệnh. Quá trình này có thể khiến trẻ mệt mỏi, dẫn đến việc trẻ ngủ nhiều hơn và ít quan tâm đến việc ăn uống. Do đó, trẻ có thể bú ít hơn so với bình thường.
3.2. Đau nhức tại vị trí tiêm
Vị trí tiêm vắc-xin của trẻ thường đau nhức, đặc biệt nếu tiêm ở vùng đùi hoặc cánh tay. Cảm giác đau này có thể ảnh hưởng đến tư thế bú của trẻ, khiến bé từ chối bú hoặc bú ít hơn để tránh cảm giác đau.
3.3. Sốt nhẹ sau khi tiêm chủng cho trẻ
Một số loại vắc-xin có thể gây ra phản ứng sốt nhẹ ở trẻ. Khi bị sốt, trẻ thường mất cảm giác thèm ăn và có xu hướng bú ít hơn. Đây là phản ứng tự nhiên của cơ thể và thường sẽ hết sau khoảng 1-2 ngày.
3.4. Thay đổi vị giác tạm thời
Một số trẻ có thể gặp tình trạng thay đổi vị giác sau khi tiêm vắc-xin. Điều này có thể khiến bé cảm thấy sữa mẹ có vị lạ và từ chối bú. Tuy nhiên, đây chỉ là hiện tượng tạm thời và thường sẽ cải thiện sau một thời gian ngắn.
4. Làm thế nào để khắc phục tình trạng bé ít bú sau khi tiêm vắc-xin?
Để khắc phục tình trạng trẻ ít bú sau khi tiêm chủng cho trẻ, ba mẹ có thể áp dụng một số phương pháp sau:
- Tạo môi trường thoải mái: Đảm bảo trẻ được nghỉ ngơi trong một không gian yên tĩnh, thoáng mát. Tránh các kích thích từ bên ngoài có thể làm trẻ khó chịu.
- Thay đổi tư thế bú: Nếu vị trí tiêm gây đau khi bú, mẹ hãy thử thay đổi tư thế bú.
- Cho trẻ bú thường xuyên hơn: Thay vì chờ đợi trẻ đòi bú, mẹ hãy chủ động cho trẻ bú.
- Phương pháp da kề da: Tiếp xúc da kề da với mẹ có thể giúp trẻ cảm thấy an toàn và thoải mái hơn. Việc này giúp kích thích bản năng bú của trẻ. Từ đó, trẻ dễ dàng chấp nhận việc bú sữa hơn.
- Giảm đau cho trẻ: Nếu trẻ cảm thấy đau nhức sau khi tiêm, mẹ có thể sử dụng các biện pháp giảm đau nhẹ nhàng như massage vùng tiêm hoặc đắp khăn ấm. Tuy nhiên, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc giảm đau nào cho trẻ.
- Theo dõi dấu hiệu mất nước: Trong trường hợp trẻ bị sốt và bú ít, hãy chú ý đến các dấu hiệu mất nước như môi khô, tiểu ít. Nếu nhận thấy các dấu hiệu này, mẹ cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu tình trạng không cải thiện.
> Xem thêm: Trẻ sơ sinh bú ít: Nguyên nhân và cách khắc phục
5. Cho con đi tiêm vaccine cần mang gì theo?
Để đảm bảo việc tiêm chủng cho trẻ diễn ra suôn sẻ, ba mẹ cần lưu ý mang theo các vật dụng sau:
- Sổ hoặc phiếu tiêm chủng của con: Đây là nơi ghi chú chi tiết các mũi tiêm trước đây của trẻ. Bác sĩ sẽ dựa vào thông tin này để quyết định mũi tiêm bổ sung hoặc tiêm nhắc lại loại vắc-xin nào cho trẻ.
- Sổ khám bệnh, sổ dinh dưỡng của trẻ (nếu có): Nếu trẻ đã có sẵn những sổ này, mang theo sẽ giúp bác sĩ có cơ sở để đánh giá tổng trạng sức khỏe của trẻ trước khi tiêm chủng.
- Vật dụng tư trang cá nhân cần thiết: bình nước, bỉm, sữa và quần áo,…
6. Dấu hiệu nguy hiểm sau tiêm phòng
6.1. Sốt cao kéo dài không giảm
Dấu hiệu đáng lo ngại đầu tiên là khi trẻ sốt cao trên 39°C kéo dài và không giảm. Trong trường hợp này, ba mẹ nên bổ sung đủ nước và dinh dưỡng cho trẻ. Ba mẹ cũng nên lau mát bằng nước ấm và nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế nếu tình trạng không cải thiện.
6.2. Khóc thét kéo dài
Một số trẻ từ 3-6 tháng tuổi có thể khóc thét dai dẳng sau tiêm, nhưng hiện tượng này thường tự giảm trong vòng 24 giờ. Nếu trẻ quấy khóc liên tục hơn 3 giờ, ba mẹ cần đưa trẻ đến bệnh viện để kiểm tra và xử lý kịp thời.
6.3. Co giật
Co giật là một trong những dấu hiệu cần đặc biệt lưu ý sau khi tiêm chủng cho trẻ. Trẻ có thể co giật toàn thân, kèm hoặc không kèm theo sốt. Khi xảy ra,ba mẹ cần nhanh chóng thông đường thở, hút đờm dãi và cung cấp oxy.
6.4. Sốc phản vệ
Sốc phản vệ là phản ứng nghiêm trọng, có thể xảy ra ngay sau tiêm hoặc trong vòng 24 giờ. Các biểu hiện bao gồm: nổi mề đay, mẩn đỏ, tụt huyết áp, khó thở, đau bụng, nôn, co giật, hoặc thậm chí ngừng tim. Đây là tình huống khẩn cấp, đòi hỏi phải cấp cứu và hồi sức ngay lập tức.
6.5. Phản ứng quá mẫn cấp tính
Phản ứng quá mẫn thường xảy ra trong 2 giờ đầu sau tiêm, biểu hiện qua khó thở, phù nề ở mặt hoặc toàn thân và co thắt phế quản. Trong trường hợp nặng, cần thở oxy và xử trí tương tự sốc phản vệ.
6.6. Một số dấu hiệu khác
Các dấu hiệu khác như: giảm phản xạ, giảm trương lực cơ, sốc nhiễm độc, nhiễm khuẩn huyết, hoặc áp xe tại vị trí tiêm cũng cần được chú ý để kịp thời xử lý, tránh nguy cơ biến chứng nguy hiểm.
7. Những điều cần lưu ý sau tiêm chủng
- Sau khi tiêm chủng, cả người lớn và trẻ nhỏ cần ở lại địa điểm tiêm trong ít nhất 30 phút để theo dõi phản ứng tức thời với vắc xin. Nếu xuất hiện các triệu chứng bất thường như thở khó, nôn trớ, mẩn đỏ, hay thở khò khè, hãy báo ngay cho nhân viên y tế.
- Đặc biệt, trẻ nhỏ cần được theo dõi sát sao trong 24-48 giờ tiếp theo. Ba mẹ nên chú ý đến các biểu hiện như nhịp thở, thân nhiệt, trạng thái tỉnh táo, khả năng ăn uống, giấc ngủ, hoạt động chơi đùa cũng như kiểm tra vùng da ở vị trí tiêm xem có dấu hiệu phát ban, sưng, đau hay nổi mẩn đỏ không.
- Ngoài ra, các bậc phụ huynh hãy chú ý đến các cách chăm sóc sau tiêm chủng cho trẻ:
+ Cho bé mặc đồ rộng rãi, thoáng mát để tạo sự dễ chịu.
+ Đảm bảo trẻ uống nhiều nước hoặc bú mẹ thường xuyên hơn, đồng thời duy trì chế độ dinh dưỡng đầy đủ.
+ Nếu trẻ sốt trên 38°C hoặc quấy khóc nhiều, có thể dùng thuốc hạ sốt phù hợp như ibuprofen hoặc paracetamol dựa trên cân nặng của bé.
+ Chỉ nên chườm lạnh nếu vết tiêm bị sưng đau. Tránh bôi dầu hay đắp thuốc lên vết tiêm vì có thể gây nhiễm trùng.
+ Không dùng aspirin hoặc kết hợp nhiều loại thuốc giảm đau cùng lúc vì nguy cơ gây ngộ độc paracetamol. Luôn tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi cho trẻ sử dụng bất kỳ loại thuốc nào.
>> Xem thêm: Dị ứng thức ăn ở trẻ và những điều ba mẹ cần lưu ý
8. Lịch tiêm phòng cho trẻ sơ sinh
8.1. Giai đoạn từ sơ sinh đến 1 tháng tuổi
- 24 giờ sau sinh: Tiêm vắc xin viêm gan B mũi đầu tiên.
- 1 tháng tuổi: Tiêm vắc xin phòng lao.
- Lưu ý đặc biệt:
+ Trẻ nhẹ cân (<2kg) hoặc mắc bệnh bẩm sinh sẽ hoãn lịch tiêm đến khi sức khỏe ổn định.
+ Trẻ có mẹ nhiễm viêm gan B cần tiêm 2 mũi phòng bệnh trong tháng đầu, cách nhau 4 tuần.
8.2. Giai đoạn từ 6 tuần tuổi đến 2 tháng tuổi
- 6 tuần: Tiêm vắc xin phế cầu (mũi 1).
- 6-8 tuần: Tiêm viêm gan B (mũi 2 hoặc 3).
- 8 tuần: Uống Rota phòng tiêu chảy cấp (liều 1).
- 2 tháng: Tiêm vắc xin 6 trong 1 (dịch vụ) hoặc 5 trong 1 kết hợp uống phòng bại liệt.
8.3. Tiêm chủng cho trẻ: Giai đoạn từ 3 đến 4 tháng tuổi
- Tiêm các mũi tiếp theo:
- Phế cầu (mũi 2, mũi 3).
- Viêm gan B, 5 trong 1 hoặc 6 trong 1.
- Uống Rota (liều 2, liều 3).
8.4. Giai đoạn từ 5 đến 9 tháng tuổi
- Tháng thứ 5: Tiêm bổ sung bại liệt (nếu không dùng 6 trong 1).
- Tháng thứ 7 và 9: Tiêm phòng cúm.
- Tiêm 2 mũi não mô cầu, cách nhau 2 tháng.
8.5. Giai đoạn từ 9 tháng đến 1 tuổi
- Viêm não Nhật Bản.
- MMR (sởi – quai bị – rubella).
- Phế cầu (mũi 4).
- Não mô cầu nhóm A-C-W135 (2 mũi, cách nhau 3 tháng).
- Thủy đậu.
8.6. Giai đoạn từ 1 đến 2 tuổi
- Viêm gan A (2 mũi, cách nhau 8-12 tháng).
- Nhắc lại MMR.
- Tiêm mũi 2 và 3 viêm não Nhật Bản.
8.7. Giai đoạn từ 2 đến 12 tuổi
- Tiêm nhắc lại phế cầu.
- Tiêm phòng cúm hàng năm.
- Tiêm phòng thương hàn.
- Bé gái từ 9 tuổi trở lên: Tiêm 3 liều HPV phòng ung thư cổ tử cung, mỗi mũi cách nhau 3 tháng.
>> Xem thêm: Cẩm Nang & Chia Sẻ
Hy vọng bài viết trên của Maru Care đã giúp ba mẹ có thêm kinh nghiệm chuẩn bị trước khi tiêm chủng cho trẻ. Một sự chuẩn bị kỹ lưỡng không chỉ giúp buổi tiêm chủng diễn ra an toàn, hiệu quả mà còn là bước quan trọng bảo vệ sức khỏe lâu dài của con yêu.
