Viêm da cơ địa ở trẻ em là một tình trạng da mãn tính, gây ra nhiều triệu chứng khó chịu như ngứa ngáy, đỏ rát và khô da. Đặc biệt, khi thời tiết thay đổi, bệnh có thể trở nên nghiêm trọng hơn, khiến nhiều bậc cha mẹ lo lắng về sức khỏe của con. Vậy làm thế nào để kiểm soát và phòng ngừa viêm da cơ địa tái phát ở trẻ? Hãy cùng Maru Care tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây nhé!
1. Bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em là gì?
1.1. Đặc điểm
- Viêm da cơ địa (Atopic Dermatitis), còn được biết đến với tên gọi chàm thể tạng, là một bệnh da liễu mãn tính, dễ tái phát và thường gặp ở trẻ nhỏ. Bệnh có liên quan đến yếu tố cơ địa dị ứng.
- Thông thường, làn da có một hàng rào bảo vệ tự nhiên giúp duy trì độ ẩm và ngăn ngừa sự xâm nhập của các tác nhân bên ngoài. Tuy nhiên, ở trẻ bị viêm da cơ địa, lớp hàng rào này bị suy yếu, dẫn đến tình trạng khô da, mất nước và dễ bị kích ứng bởi các tác nhân gây bệnh. Vì thế, trẻ có thể xuất hiện các nốt mẩn đỏ, mụn nước kèm theo cảm giác ngứa ngáy khó chịu.
- Bệnh thường khởi phát sớm, đặc biệt phổ biến ở trẻ trong khoảng 3 tháng đầu đời và có thể kéo dài đến khi trẻ 5 tuổi. Theo thống kê, khoảng 60% trẻ mắc bệnh trong năm đầu tiên, 30% phát bệnh trước 5 tuổi và chỉ khoảng 10% trường hợp gặp bệnh ở giai đoạn lớn hơn. Nhiều trẻ sẽ tự khỏi khi trưởng thành, nhưng một số trường hợp bệnh kéo dài dai dẳng, tái phát nhiều lần, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
1.2. Nguyên nhân gây bệnh
- Yếu tố di truyền đóng vai trò chính trong sự hình thành viêm da cơ địa ở trẻ em. Nếu ba mẹ có tiền sử mắc bệnh dị ứng như viêm da cơ địa, viêm mũi dị ứng hay hen suyễn, trẻ có nguy cơ cao bị viêm da cơ địa.
- Ngoài ra, một số yếu tố môi trường có thể kích thích hoặc làm trầm trọng thêm bệnh, bao gồm:
+ Dị nguyên trong không khí: Các chất gây dị ứng như bụi nhà, phấn hoa, lông thú cưng hoặc chất thải của rệp nhà.
+ Vi khuẩn và độc tố từ tụ cầu vàng: Vi khuẩn này có thể tấn công da bị tổn thương và gây viêm nhiễm.
+ Dị ứng thực phẩm: Một số thực phẩm như trứng, sữa, hải sản, đậu nành, bột mì có thể làm bệnh nặng hơn ở những trẻ nhạy cảm.
1.3. Triệu chứng nhận biết
- Các biểu hiện viêm da cơ địa ở trẻ thay đổi theo từng giai đoạn bệnh:
+ Giai đoạn cấp tính: Xuất hiện các mảng da đỏ, ranh giới không rõ, kèm theo mụn nước, tiết dịch, phù nề và đóng vảy tiết. Thường gặp ở vùng trán, má, cằm và có thể lan rộng ra tay, chân và thân mình nếu bệnh nặng.
+ Giai đoạn bán cấp: Triệu chứng nhẹ hơn, da không còn tiết dịch nhiều nhưng vẫn có dấu hiệu viêm và kích ứng.
+ Giai đoạn mãn tính: Da dày hơn, thâm sạm, ranh giới tổn thương rõ ràng, có thể xuất hiện vết nứt gây đau. Các tổn thương thường tập trung ở vùng nếp gấp lớn (khuỷu tay, đầu gối), lòng bàn tay, bàn chân, cổ tay, cẳng chân, gáy,…
- Nếu không được điều trị đúng cách, viêm da cơ địa ở trẻ em có thể gây ra các biến chứng như:
+ Nhiễm trùng da, để lại sẹo vĩnh viễn, ảnh hưởng đến thẩm mỹ.
+ Rối loạn tiêu hóa, làm suy giảm hấp thu dinh dưỡng, dẫn đến suy dinh dưỡng ở trẻ.
+ Ảnh hưởng hệ thần kinh, làm trẻ khó chịu, mất ngủ, quấy khóc.
+ Biến chứng dị ứng khác, bao gồm viêm kết mạc mắt, viêm mũi dị ứng, thậm chí có nguy cơ phát triển thành hen suyễn nếu bệnh kéo dài không kiểm soát.
2. Cách chữa viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh
Việc điều trị viêm da cơ địa ở trẻ sơ sinh chủ yếu nhằm kiểm soát triệu chứng, giảm ngứa, viêm nhiễm, đồng thời duy trì độ ẩm cho da và ngăn ngừa nguy cơ bội nhiễm.
2.1. Trẻ bị viêm da cơ địa tắm lá gì?
- Một số loại lá dân gian như: lá trầu không, lá chè xanh và lá khế thường được sử dụng với mục đích làm dịu da, giảm ngứa và chống viêm:
+ Lá trầu không có đặc tính kháng khuẩn, giúp làm sạch vùng da bị tổn thương.
+ Lá chè xanh có tác dụng làm dịu viêm nhiễm và hỗ trợ ngăn ngừa nhiễm trùng.
+ Lá khế mang tính hàn, giúp làm mát da và giảm kích ứng.
- Tuy nhiên, phương pháp tắm lá tiềm ẩn một số rủi ro:
+ Nếu không rửa sạch lá đúng cách, trẻ có thể bị nhiễm khuẩn.
+ Khó kiểm soát hàm lượng hoạt chất trong từng loại lá, có thể gây kích ứng.
+ Không phù hợp với trẻ có làn da quá nhạy cảm, đặc biệt khi da đã có vết trầy xước hoặc tổn thương hở.
- Phương pháp tắm lá chỉ là kinh nghiệm dân gian, chưa có nghiên cứu khoa học chứng minh hiệu quả và mức độ an toàn.
- Để đảm bảo làn da bé được chăm sóc đúng cách, cha mẹ có thể cân nhắc sử dụng các loại sữa tắm chuyên biệt dành cho trẻ bị viêm da cơ địa. Các sản phẩm này thường được nghiên cứu kỹ lưỡng để phù hợp với làn da nhạy cảm, giúp làm sạch nhẹ nhàng mà không gây kích ứng.
> Xem thêm: Dị ứng thức ăn ở trẻ và những điều ba mẹ cần lưu ý
2.2. Viêm da cơ địa ở trẻ em bôi thuốc gì?
- Việc sử dụng thuốc điều trị sẽ phụ thuộc vào mức độ bệnh, khu vực da bị ảnh hưởng và độ tuổi của bé. Phác đồ điều trị thường chia thành hai giai đoạn chính:
+ Giai đoạn điều trị tấn công: Corticosteroid tại chỗ: Được sử dụng khi cần thiết, chủ yếu trong trường hợp viêm da cơ địa trung bình đến nặng. Cần lựa chọn loại có hoạt tính phù hợp, dùng với liều lượng hợp lý trong thời gian ngắn, sau đó giảm liều từ từ để tránh tái phát.
+ Giai đoạn điều trị duy trì: Được áp dụng với trẻ có bệnh nặng, dễ tái phát.
+ Tacrolimus hoặc Pimecrolimus tại chỗ có thể được sử dụng để kiểm soát bệnh khi có dấu hiệu tái phát.
+ Corticosteroid gián đoạn tại chỗ giúp duy trì hiệu quả điều trị mà hạn chế tác dụng phụ.
- Lưu ý khi dùng corticosteroid:
+ Có thể gây teo da nếu sử dụng trong thời gian dài.
+ Nguy cơ gặp hội chứng para-Cushing nếu lạm dụng.
+ Trẻ quấn tã khi bôi corticosteroid dễ gặp tác dụng phụ do thuốc bị bít kín trên vùng da bị tổn thương.
- Trong trường hợp viêm da cơ địa có biến chứng, nếu trẻ vẫn bị ban đỏ dù đã tuân thủ điều trị, bác sĩ có thể xem xét khả năng nhiễm trùng thứ phát và chỉ định điều trị bổ sung:
+ Nếu nhiễm khuẩn: Có thể cần dùng kháng sinh đường uống hoặc bôi ngoài da.
+ Nếu nhiễm virus: Cân nhắc sử dụng thuốc kháng virus phù hợp.
2.3. Điều trị căn bản viêm da cơ địa
Dưỡng ẩm là bước điều trị cơ bản và quan trọng trong mọi giai đoạn của viêm da cơ địa. Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra rằng việc sử dụng dưỡng ẩm không chỉ giúp cải thiện tình trạng da mà còn hỗ trợ tăng hiệu quả của corticosteroid bôi ngoài, đồng thời giảm nhu cầu sử dụng corticosteroid đối với những trường hợp viêm da cơ địa nhẹ và trung bình. Từ đó sẽ giúp kiểm soát bệnh tốt hơn, giảm tác dụng phụ của thuốc và hạn chế nguy cơ tái phát.
- Tiêu chí lựa chọn chất dưỡng ẩm phù hợp cho bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em:
+ Được nghiên cứu và có bằng chứng khoa học rõ ràng về hiệu quả, đặc biệt đối với trẻ em.
+ An toàn khi sử dụng lâu dài, không chứa các thành phần dễ gây kích ứng như hương liệu, paraben.
+ Cân bằng độ ẩm cho da, có độ pH tương đồng với làn da tự nhiên.
+ Hỗ trợ chống viêm, giảm ngứa và tăng hiệu quả điều trị.
- Hướng dẫn sử dụng:
+ Nên thoa dưỡng ẩm ít nhất 2-3 lần/ngày để duy trì độ ẩm cho da.
+ Khi da bé bị khô, có thể tăng tần suất sử dụng.
+ Sau khi tắm hoặc rửa tay, nên thoa dưỡng ẩm ngay để tránh mất nước trên da.
+ Tránh bôi lên vùng niêm mạc như mắt, mũi, miệng.
+ Nếu bé cần dùng corticosteroid, có thể thoa kem dưỡng trước, sau đó bôi thuốc theo chỉ định của bác sĩ để hỗ trợ điều trị tốt hơn.
3. Trẻ bị viêm da cơ địa bao lâu thì khỏi?
Thông thường, viêm da cơ địa ở trẻ sẽ cải thiện và khỏi trong khoảng từ 18 đến 24 tháng. Tuy nhiên, cũng có những trường hợp kéo dài đến 10 tuổi hoặc thậm chí kéo dài đến khi trẻ trưởng thành. Tuy nhiên, các trường hợp này khá hiếm gặp.
> Xem thêm: 5 phương pháp trị dị ứng nổi mề đay cho trẻ đơn giản và an toàn tại nhà
4. Viêm da cơ địa ở trẻ em kiêng ăn gì?
Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng chế độ dinh dưỡng phù hợp có thể giúp giảm thiểu nguy cơ viêm da cơ địa hoặc làm tình trạng bệnh trở nên nghiêm trọng hơn. Dưới đây là một số loại thực phẩm mà trẻ bị viêm da cơ địa nên tránh:
4.1. Kiêng hải sản
- Mặc dù hải sản cung cấp nhiều dưỡng chất cho sự phát triển của trẻ, nhưng nó chứa histamin, một chất có thể kích thích các mao mạch dưới da, khiến da bé dễ bị mẩn ngứa và nổi mụn.
- Các loại hải sản như: cá biển, tôm, cua, mực… cần tránh hoàn toàn vì chúng có thể làm tình trạng viêm da cơ địa của trẻ nặng thêm, nhất là khi trẻ đang trong giai đoạn bùng phát bệnh.
4.2. Kiêng thịt đỏ
Thịt đỏ, dù giàu protein cần thiết cho cơ thể, nhưng nếu tiêu thụ quá nhiều, đặc biệt là thịt bò, thịt cừu và các loại thịt gia cầm, có thể gây đầy hơi, khó tiêu và kích thích hệ miễn dịch. Từ đó, có thể dẫn đến các phản ứng viêm ngoài da, đặc biệt là dị ứng nổi mề đay.
4.3. Kiêng sản phẩm từ sữa
Sữa và các sản phẩm từ sữa như: kem, phô mai và bánh sữa có thể gây dị ứng cho trẻ, đặc biệt là với những trẻ có cơ địa nhạy cảm. Protein trong sữa bò có thể gây khó khăn cho hệ tiêu hóa, khiến cơ thể phản ứng và gây phát ban, viêm da cơ địa. Các chuyên gia khuyến cáo rằng trẻ dưới 6 tháng tuổi nên bú mẹ hoàn toàn. Trẻ lớn hơn nếu có dấu hiệu dị ứng với sữa cần được đưa đến bác sĩ da liễu để tư vấn.
4.4. Kiêng đậu nành và các sản phẩm từ đậu nành
Tương tự như sữa bò, đậu nành và các sản phẩm như sữa đậu nành, đậu phụ cũng chứa protein có thể gây khó khăn cho hệ tiêu hóa của trẻ. Viêm da cơ địa ở trẻ em, đặc biệt là trẻ sơ sinh, cần hạn chế tiêu thụ các sản phẩm từ đậu nành để tránh làm tình trạng da trở nên tồi tệ hơn.
4.5. Kiêng thực phẩm chứa chất phụ gia
- Các loại thực phẩm chứa chất phụ gia, chất bảo quản, màu nhân tạo, và hương liệu có thể làm tăng nguy cơ dị ứng ở trẻ, đồng thời gây ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của trẻ. Việc tiêu thụ thực phẩm này có thể dẫn đến các vấn đề nghiêm trọng, thậm chí nguy cơ mắc ung thư về lâu dài.
- Vì vậy, mẹ cần đặc biệt lưu ý loại bỏ những thực phẩm chứa các hóa chất độc hại này ra khỏi chế độ dinh dưỡng của trẻ, đặc biệt là các bé còn đang bú mẹ.
4.6. Kiêng thực phẩm dầu mỡ và nhiều gia vị
- Trẻ bị viêm da cơ địa cần hạn chế các thực phẩm dầu mỡ vì chúng khó chuyển hóa trong cơ thể, có thể làm suy yếu hệ vi sinh đường ruột, gây đầy hơi, tiêu chảy và đau dạ dày.
- Hơn nữa, việc ăn quá nhiều dầu mỡ còn ảnh hưởng đến các cơ quan như gan, thận và não, có thể dẫn đến tình trạng béo phì. Đồng thời, thực phẩm chứa nhiều gia vị như muối và đường có thể làm tắc nghẽn lỗ chân lông, gây ngứa ngáy và viêm da cơ địa ở trẻ em.
4.7. Kiêng đồ ăn nhanh và đồ hộp
- Thực phẩm chế biến sẵn như đồ ăn nhanh và đồ hộp thường chứa nhiều chất phụ gia và bảo quản không tốt cho sức khỏe. Các hóa chất này có thể tích tụ trong cơ thể, làm suy giảm chức năng gan và gây ra các vấn đề ngoài da như mẩn ngứa và viêm loét.
- Thực phẩm đóng hộp và thức ăn nhanh cũng làm tăng nguy cơ béo phì, giảm khả năng hấp thụ canxi và chậm phát triển xương ở trẻ.
4.8. Kiêng trứng và đậu phộng
- Trứng và đậu phộng là hai thực phẩm có thể làm tăng nguy cơ dị ứng và làm tình trạng viêm da cơ địa trở nên nghiêm trọng hơn. Các nghiên cứu cho thấy hơn 70% trẻ bị viêm da cơ địa có phản ứng dị ứng khi tiêu thụ trứng hoặc các sản phẩm từ trứng.
- Protein từ trứng và đậu phộng cũng có thể được trẻ hấp thụ qua sữa mẹ, vì vậy mẹ cần tránh ăn những thực phẩm này khi đang cho con bú.
4.9. Không nên cho trẻ ăn nho
Nho chứa các hợp chất như Salicylat và amin, có thể làm tăng nguy cơ bùng phát viêm da cơ địa ở trẻ em. Do đó, mẹ nên hạn chế cho trẻ ăn nho và các sản phẩm chế biến từ nho như nước ép nho hoặc nho khô.
4.10. Kiêng trái cây sấy khô
- Trái cây sấy khô chứa nhiều hóa chất như chất tạo ngọt, chất bảo quản, sulphite, amin và salicylat.
- Những chất này có thể làm tình trạng viêm da cơ địa trở nên nghiêm trọng hơn, gây ngứa ngáy và khó chịu. Trẻ bị viêm da cơ địa nên tránh ăn trái cây sấy khô để giảm thiểu nguy cơ bùng phát bệnh.
4.11. Kiêng thực phẩm lên men
Các thực phẩm lên men như: dưa chua, kim chi, cà muối và măng muối chứa nhiều muối, có thể làm giảm chức năng của gan và thận. Độc tố tích tụ trong cơ thể làm cho tình trạng viêm da cơ địa của trẻ trở nên nghiêm trọng. Ngoài ra, thực phẩm lên men có nhiều acid, cản trở quá trình hồi phục tổn thương trên da.
> Xem thêm: Mách mẹ cách chăm sóc da cho bé vừa khoa học lại vừa hiệu quả
5. Cách phòng ngừa bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em tốt nhất
Viêm da cơ địa là bệnh dễ khởi phát do các yếu tố môi trường. Để phòng ngừa bệnh cho trẻ, ba mẹ có thể thực hiện một số biện pháp dưới đây:
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời.
- Giữ cho khu vực phòng ngủ và môi trường xung quanh trẻ sạch sẽ, thoáng khí, duy trì độ ẩm lý tưởng giúp ngăn ngừa kích ứng da.
- Mặc cho trẻ những bộ quần áo làm từ chất liệu thấm hút mồ hôi, mềm mại và không gây kích ứng da. Tránh các loại vải có bụi hoặc dễ gây ngứa, khó chịu.
- Tắm sạch sẽ cho trẻ mỗi ngày, đồng thời sử dụng các loại kem dưỡng da lành tính để duy trì độ ẩm và giúp da mềm mịn, khỏe mạnh.
- Sử dụng các sản phẩm sữa tắm có độ pH phù hợp, không chứa chất tẩy rửa mạnh hay hóa chất gây kích ứng da.
- Các thực phẩm có thể gây dị ứng như thịt bò, sữa, trứng gà… cần được lưu ý. Nếu trẻ có dấu hiệu dị ứng với những thực phẩm này, ba mẹ nên tránh cho trẻ ăn để giảm nguy cơ khởi phát bệnh.
Hạn chế tiếp xúc với các yếu tố như: bụi, lông động vật và phấn hoa, vì đây là những tác nhân có thể làm bệnh viêm da cơ địa tái phát hoặc trở nên nặng hơn.
> Xem thêm: Cẩm Nang & Chia Sẻ
Với những trẻ có làn da nhạy cảm, chỉ một tác nhân nhỏ cũng có thể gây tổn thương cho da bé. Vì vậy, việc chăm sóc và bảo vệ làn da của trẻ là rất quan trọng. Ba mẹ cần đặc biệt chú ý đến môi trường xung quanh, lựa chọn sản phẩm chăm sóc da phù hợp và duy trì chế độ dinh dưỡng hợp lý để phòng ngừa các bệnh lý về da. Hy vọng rằng những thông tin trên đây sẽ giúp các bậc phụ huynh hiểu hơn về bệnh viêm da cơ địa ở trẻ em, từ đó biết cách phát hiện sớm và chăm sóc tốt nhất cho con yêu của mình.
