Tiểu đường thai kỳ là một vấn đề sức khỏe khá phổ biến ở mẹ bầu, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến cả mẹ và bé. Nhiều mẹ lo lắng không biết nguyên nhân gây ra bệnh là gì và làm sao để nhận biết các dấu hiệu của nó. Mẹ hãy cùng Maru Care tìm hiểu chi tiết ngay trong bài viết dưới đây nhé!
1. Tiểu đường thai kỳ là gì?
- Tiểu đường thai kỳ hay còn gọi là đái tháo đường thai kỳ, là tình trạng lượng đường trong máu tăng cao trong thời gian mang thai, thường xuất hiện ở giai đoạn từ tuần thai thứ 24 đến tuần 28.
- Tình trạng này không có nghĩa mẹ đã mắc tiểu đường trước khi mang thai hoặc sẽ tiếp tục bị mắc sau khi sinh. Tuy nhiên, đái tháo đường thai kỳ sẽ làm tăng nguy cơ phát triển bệnh ở tuýp 2 trong tương lai.
- Nếu không được kiểm soát kịp thời thì có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ và bé, làm tăng nguy cơ mắc bệnh đái tháo đường ở trẻ và gây ra các biến chứng nguy hiểm khác.
2. Nguyên nhân gây nên tiểu đường thai kỳ
- Tuyến tụy là cơ quan sản xuất insulin – hormone giúp điều hòa lượng đường trong máu. Trong thời kỳ mang thai, nhu cầu năng lượng của mẹ bầu tăng cao, dẫn đến việc sử dụng nhiều đường hơn. Cơ thể mẹ sẽ tự điều chỉnh bằng cách tiết thêm insulin để cân bằng lượng đường. Tuy nhiên, không phải cơ thể nào cũng có khả năng đáp ứng được nhu cầu này.
- Nhau thai trong giai đoạn thai nghén tiết ra các hormone cần thiết để hỗ trợ sự phát triển của thai nhi, nhưng đồng thời cũng ảnh hưởng đến quá trình sản xuất insulin. Khi tuyến tụy không tạo đủ insulin để kiểm soát đường huyết, lượng đường trong máu sẽ tăng cao, gây ra tiểu đường thai kỳ.
3. Nhóm đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh
Theo thống kê của Bộ Y tế năm 2017, khoảng 20% phụ nữ mang thai mắc phải tình trạng này, đặc biệt ở các nhóm đối tượng sau:
- Phụ nữ mang thai ở độ tuổi từ 35 trở lên.
- Mẹ bầu thừa cân, béo phì dẫn đến tình trạng kháng insulin hoặc rối loạn chuyển hóa glucose.
- Gia đình có người thân bị mắc bệnh tiểu đường.
- Tiền sử bất dung nạp glucose hoặc từng sinh con trên 4kg.
- Mẹ bầu mắc hội chứng buồng trứng đa nang.
- Có tiền sử sản khoa bất thường như sảy thai, thai lưu, sinh non, tiền sản giật hoặc con sinh ra bị dị tật bẩm sinh.
4. Top 5 dấu hiệu cảnh báo bệnh tiểu đường thai kỳ
4.1. Khát nước và tiểu nhiều
Thai phụ thường xuyên cảm thấy khát nước, đặc biệt vào ban đêm, do cơ thể cố gắng làm loãng lượng đường trong máu. Nước tiểu có thể thu hút kiến vì chứa đường.
4.2. Vết thương lâu lành
Đường huyết cao làm suy giảm chức năng bạch cầu và tuần hoàn máu, khiến các vết thương hoặc bầm tím mất nhiều thời gian để lành.
4.3. Thị lực giảm tạm thời
Lượng đường tăng đột biến gây sưng thủy tinh thể, dẫn đến mờ mắt trong thời gian ngắn. Mờ mắt kèm đau đầu dễ làm thai phụ nhầm lẫn với mệt mỏi do ốm nghén.
4.4. Mệt mỏi kéo dài
Cơ thể thiếu năng lượng do rối loạn chuyển hóa đường, khiến mẹ bầu cảm thấy chân tay rã rời và buồn ngủ liên tục.
4.5. Viêm nhiễm vùng kín
Hệ miễn dịch suy giảm làm mất cân bằng vi khuẩn tại vùng kín, tạo điều kiện cho vi khuẩn và nấm gây bệnh phát triển.
5. Mẹ nên ăn gì khi mắc bệnh tiểu đường thai kỳ
Để kiểm soát lượng đường huyết, mẹ bầu cần duy trì chế độ ăn khoa học:
- Bữa sáng đầy đủ chất: Ưu tiên ngũ cốc nguyên hạt, trứng luộc, sữa chua.
- Uống đủ nước: Từ 6–8 ly mỗi ngày.
- Hạn chế tinh bột và đường: Tránh các thực phẩm giàu carbohydrate làm tăng đường huyết.
- Tăng cường rau củ ít tinh bột: Chọn rau diếp, cải, cần tây, súp lơ, cà rốt,…
- Bổ sung protein: Thịt lợn, gà, bò, trứng, đậu và các sản phẩm từ sữa.
- Thực phẩm giàu chất xơ: Ngũ cốc nguyên hạt, trái cây, rau xanh, đậu bắp,…
6. Biến chứng nguy hiểm của bệnh đái tháo đường thai kỳ
6.1. Ảnh hưởng đến sức khỏe của mẹ bầu
- Tăng huyết áp: Gây nguy cơ tai biến mạch máu não, tiền sản giật.
- Sinh non: Do nhiễm trùng tiết niệu, tăng huyết áp và tiền sản giật.
- Nhiễm khuẩn tiết niệu: Dẫn đến viêm đường tiết niệu, viêm đài bể thận, nhiễm trùng ối.
- Tăng nguy cơ đẻ mổ: Mẹ có thể phải sinh mổ và đối diện với nguy cơ mắc tiểu đường tuýp 2 sau sinh.
- Tác động đến thần kinh và thị lực: Đường huyết cao ảnh hưởng đến hệ thần kinh và khả năng nhìn.
6.2. Ảnh hưởng đến thai nhi
- Thai to vượt mức: Lượng glucose dư thừa trong máu mẹ khiến tuyến tụy của thai nhi hoạt động quá mức, dẫn đến kích thước lớn bất thường.
- Rối loạn chuyển hóa: Trẻ có nguy cơ mắc các bệnh chuyển hóa ngay sau khi chào đời.
- Vàng da và bệnh hô hấp: Tăng hồng cầu ở trẻ gây vàng da, ảnh hưởng đến hô hấp và sự phát triển lâu dài.
7. Mẹ bầu nên làm gì khi có dấu hiệu tiểu đường thai kỳ 3 tháng cuối?
Khi được chẩn đoán tiểu đường thai kỳ trong tam cá nguyệt thứ ba, mẹ bầu cần nghiêm túc tuân theo chỉ dẫn của bác sĩ để giảm nguy cơ biến chứng. Một số việc mẹ cần làm gồm:
- Theo dõi chỉ số đường huyết: Sử dụng máy đo đường huyết tại nhà để kiểm tra hàng ngày, từ đó điều chỉnh chế độ ăn uống và sinh hoạt sao cho phù hợp.
- Áp dụng chế độ dinh dưỡng hợp lý: Giảm lượng tinh bột và đường, hạn chế các món như cơm trắng, bánh mì, bún phở. Thay nước ngọt và nước ép bằng nước lọc để kiểm soát lượng đường.
- Nghỉ ngơi và vận động nhẹ nhàng: Ngủ đủ giấc, thư giãn hợp lý kết hợp vận động nhẹ như đi bộ giúp ổn định đường huyết và tăng cường sức khỏe cho mẹ và bé.
8. Bị đái tháo đường thai kỳ có sinh thường được không?
Mẹ bầu bị tiểu đường thai kỳ vẫn có thể sinh thường nếu kiểm soát tốt đường huyết và sức khỏe thai kỳ. Phương pháp sinh sẽ được bác sĩ quyết định dựa trên tình trạng sức khỏe của mẹ và thai nhi khi chuyển dạ, đảm bảo an toàn nhất cho cả hai.
9. Bị đái tháo đường thai kỳ có được uống sữa bầu không?
Mẹ bầu nên chọn sữa phù hợp, thường là sữa không đường hoặc sữa có hàm lượng carbohydrate thấp để không làm tăng đường huyết. Việc sử dụng loại sữa nào nên được tham khảo ý kiến bác sĩ, dựa trên tình trạng sức khỏe cụ thể của mẹ.
10. Cách thử tiểu đường thai kỳ tại nhà
10.1. Phương pháp kiểm tra đường huyết tại nhà
Mẹ bầu có thể dùng máy đo đường huyết để theo dõi, nhưng phương pháp này chỉ giúp kiểm soát đường huyết hàng ngày, không thay thế các xét nghiệm chẩn đoán như:
- Xét nghiệm glucose máu
- Xét nghiệm HbA1c
- Xét nghiệm dung nạp đường huyết
10.2. Hướng dẫn đo đường huyết tại nhà
- Bật máy đo đường huyết, gắn que thử vào máy.
- Dùng kim chích vào cạnh ngón tay (tránh chích vào giữa ngón), bóp nhẹ để lấy giọt máu đủ lớn.
- Nhỏ giọt máu lên que thử, chờ máy hiển thị kết quả.
- Dùng cồn sát trùng ngón tay, gói đầu kim và que thử để xử lý.
10.3. Cách đọc kết quả
Kết quả hiển thị trên máy sau vài giây. Mẹ hãy ghi chép lại để so sánh với bảng chỉ số đường huyết bình thường và cung cấp thông tin cho bác sĩ trong các lần thăm khám.
Hiện chưa có cách phòng ngừa tuyệt đối bệnh tiểu đường thai kỳ. Nếu mẹ đã mắc trước khi mang thai, hãy tuân thủ hướng dẫn điều trị và kiểm soát đường huyết chặt chẽ dưới sự giám sát của bác sĩ chuyên khoa. Việc duy trì lối sống lành mạnh trước và trong thai kỳ sẽ giúp mẹ giảm đáng kể nguy cơ mắc phải tình trạng này.
