Trong những năm đầu đời, hệ miễn dịch của trẻ chưa phát triển hoàn thiện, khiến cơ thể bé dễ bị các tác nhân gây bệnh như: vi khuẩn, virus tấn công. Chính vì vậy, việc tăng đề kháng cho trẻ đóng vai trò vô cùng quan trọng, giúp cơ thể trẻ có khả năng chống lại mầm bệnh tốt hơn, ít ốm vặt hơn và phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn tinh thần. Tham khảo ngay bài viết dưới đây của Maru Care nếu ba mẹ cũng đang quan tâm đến vấn đề này nhé!
1. Con hay ốm vặt có phải do đề kháng yếu không?
- Sức đề kháng đóng vai trò như “lá chắn bảo vệ” cơ thể trẻ khỏi sự tấn công của các tác nhân gây hại như: vi khuẩn, virus, nấm hay ký sinh trùng. Khi hệ miễn dịch hoạt động hiệu quả, cơ thể bé có khả năng nhận diện và tiêu diệt mầm bệnh trước khi chúng gây ra các triệu chứng nguy hiểm.
- Tuy nhiên, ở trẻ nhỏ, đặc biệt là giai đoạn dưới 5 tuổi, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, khiến sức đề kháng còn yếu và tần suất mắc bệnh cao hơn người lớn. Sau khoảng 6 tháng đầu đời, lượng kháng thể thụ động do mẹ truyền sang giảm dần, khiến trẻ dễ bị nhiễm khuẩn và mắc các bệnh truyền nhiễm thường gặp.
- Khi không được tăng đề kháng cho trẻ đúng cách, bé dễ rơi vào tình trạng ốm vặt kéo dài, chậm tăng cân, biếng ăn, thậm chí có thể gặp biến chứng nặng nếu mắc bệnh lần đầu. Do đó, ba mẹ cần nhận thức rõ vai trò của việc củng cố hệ miễn dịch để giúp con phát triển khỏe mạnh, giảm nguy cơ mắc bệnh và nâng cao chất lượng cuộc sống.
> Xem thêm: 6 bí quyết chăm sóc sức khỏe cho bé vào mùa đông mà ba mẹ nào cũng nên biết
2. Dấu hiệu cho thấy bé có đề kháng yếu
Việc nhận biết sớm các dấu hiệu trẻ có sức đề kháng yếu giúp ba mẹ chủ động điều chỉnh chế độ chăm sóc, dinh dưỡng và kịp thời can thiệp y tế khi cần thiết. Dưới đây là những biểu hiện thường gặp ở trẻ có hệ miễn dịch suy giảm:
- Hay ốm vặt: Trẻ thường xuyên mắc các bệnh như: cảm cúm, ho, sổ mũi, viêm họng hoặc viêm phế quản. Đây là dấu hiệu cho thấy cơ thể trẻ chưa đủ khả năng chống lại các tác nhân gây bệnh thông thường.
- Vết thương lâu lành: Những vết xước nhỏ hoặc trầy da mất nhiều thời gian để hồi phục, chứng tỏ quá trình tái tạo tế bào và đáp ứng miễn dịch của cơ thể diễn ra chậm.
- Hệ tiêu hóa kém: Trẻ dễ bị đầy hơi, tiêu chảy, táo bón hoặc rối loạn tiêu hóa kéo dài do mất cân bằng vi sinh đường ruột.
- Mệt mỏi, kém năng động: Bé thường xuyên uể oải, thiếu năng lượng, ít hứng thú với các hoạt động vui chơi hàng ngày.
- Giấc ngủ không sâu: Trẻ hay trằn trọc, quấy khóc, giật mình về đêm, khiến cơ thể không được phục hồi hoàn toàn, làm giảm khả năng miễn dịch.
> Xem thêm: Bật mí các dấu hiệu thai nhi thông minh từ trong bụng mẹ? 4 thói quen của mẹ bầu giúp thai nhi thông minh
3. Hướng dẫn cách tăng đề kháng cho trẻ nhà hiệu quả
Việc tăng đề kháng cho bé không chỉ giúp trẻ giảm nguy cơ mắc bệnh mà còn hỗ trợ phát triển toàn diện cả về thể chất lẫn trí tuệ. Dưới đây là 12 phương pháp khoa học mà ba mẹ có thể áp dụng tại nhà để giúp con khỏe mạnh hơn mỗi ngày.
3.1. Tiêm chủng đầy đủ và đúng lịch
- Tiêm vắc xin là biện pháp tăng sức đề kháng chủ động giúp cơ thể trẻ tạo ra kháng thể chống lại các mầm bệnh nguy hiểm. Khi được tiêm phòng đầy đủ, hệ miễn dịch của trẻ sẽ ghi nhớ và sẵn sàng phản ứng nếu gặp lại tác nhân gây bệnh.
- Tiêm chủng không chỉ bảo vệ sức khỏe cá nhân của trẻ mà còn góp phần ngăn ngừa dịch bệnh lan rộng trong cộng đồng. Vì vậy, ba mẹ cần theo dõi và tuân thủ lịch tiêm chủng theo khuyến cáo của Bộ Y tế.
3.2. Duy trì chế độ dinh dưỡng cân bằng
- Dinh dưỡng là nền tảng quan trọng nhất để tăng đề kháng cho trẻ. Trong 6 tháng đầu đời, sữa mẹ là nguồn dinh dưỡng lý tưởng, cung cấp cả năng lượng và kháng thể giúp trẻ chống lại nhiều bệnh truyền nhiễm.
- Với trẻ lớn hơn, khẩu phần ăn hằng ngày cần đủ 4 nhóm chất: tinh bột, đạm, chất béo, vitamin và khoáng chất. Ba mẹ nên ưu tiên thực phẩm giàu kẽm, sắt, vitamin A, C, D, E có trong thịt bò, trứng, hải sản, rau xanh và trái cây tươi. Đừng quên bổ sung sữa chua hoặc ngũ cốc nguyên cám để hỗ trợ hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh.
3.3. Cho trẻ vận động và tiếp xúc với thiên nhiên
- Hoạt động ngoài trời giúp trẻ hấp thu vitamin D tự nhiên từ ánh nắng mặt trời, tăng cường phát triển xương và củng cố hệ miễn dịch. Việc vui chơi trong môi trường tự nhiên còn giúp trẻ linh hoạt, tăng sức bền và giảm nguy cơ béo phì.
- Mỗi ngày, ba mẹ nên khuyến khích trẻ vui chơi ít nhất 30–60 phút ở không gian mở, tránh để con sử dụng thiết bị điện tử quá nhiều.
3.4. Hạn chế lạm dụng thuốc kháng sinh
- Lạm dụng kháng sinh có thể gây kháng thuốc, tiêu diệt cả lợi khuẩn đường ruột và làm suy giảm miễn dịch. Ba mẹ tuyệt đối không tự ý cho trẻ dùng thuốc khi chưa có chỉ định của bác sĩ.
- Hệ miễn dịch khỏe mạnh mới là “bức tường” bảo vệ tốt nhất, vì vậy hãy ưu tiên tăng đề kháng cho trẻ tự nhiên thay vì phụ thuộc vào thuốc.
3.5. Dạy trẻ giữ vệ sinh cá nhân
- Giữ vệ sinh cá nhân là bước cơ bản nhưng rất quan trọng để phòng ngừa vi khuẩn, virus xâm nhập. Hướng dẫn trẻ rửa tay bằng xà phòng trước khi ăn, sau khi đi vệ sinh và khi vừa đi chơi về.
- Ba mẹ cũng nên nhắc con không đưa tay bẩn lên mắt, mũi, miệng và hình thành thói quen đánh răng sáng – tối để bảo vệ sức khỏe răng miệng và hệ miễn dịch.
3.6. Massage cho bé để tăng lưu thông máu
- Massage nhẹ nhàng giúp kích thích tuần hoàn, hỗ trợ tiêu hóa và giúp trẻ ngủ ngon hơn. Đây là phương pháp đơn giản nhưng có hiệu quả rõ rệt trong việc tăng đề kháng cho trẻ sơ sinh.
- Ba mẹ có thể massage cho bé khoảng 10–20 phút mỗi ngày, đặc biệt là vùng bụng, tay, chân và lưng, giúp cơ thể bé thư giãn, tiêu hóa tốt và phát triển cảm xúc tích cực.
3.7. Đảm bảo bé ngủ đủ giấc
- Giấc ngủ là thời gian cơ thể tái tạo năng lượng và sản sinh hormone tăng trưởng. Trẻ thiếu ngủ thường dễ cáu gắt, mệt mỏi và dễ nhiễm bệnh.
- Tùy theo độ tuổi, trẻ cần ngủ từ 9–12 tiếng mỗi ngày. Hãy tạo không gian ngủ yên tĩnh, thoáng mát, hạn chế ánh sáng xanh từ thiết bị điện tử để giúp bé ngủ sâu và ngon hơn.
3.8. Khuyến khích trẻ tập thể dục thể thao
- Hoạt động thể chất đều đặn giúp tăng tuần hoàn máu, trao đổi chất và củng cố hệ miễn dịch. Trẻ có thói quen vận động thường xuyên thường năng động, nhanh nhẹn và ít ốm vặt hơn.
- Ba mẹ có thể cho con tham gia các môn phù hợp với lứa tuổi để tăng đề kháng cho trẻ như: đạp xe, bơi lội, bóng đá hoặc yoga trẻ em.
3.9. Kiểm tra sức khỏe định kỳ cho trẻ
Khám sức khỏe định kỳ giúp phát hiện sớm các vấn đề dinh dưỡng, phát triển hoặc miễn dịch để can thiệp kịp thời. Giai đoạn 1.000 ngày đầu đời đặc biệt quan trọng, vì đây là thời kỳ hình thành nền tảng miễn dịch cho trẻ sau này.
3.10. Tránh khói thuốc lá và môi trường ô nhiễm
- Khói thuốc chứa hàng trăm chất độc hại ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ hô hấp và khả năng miễn dịch của trẻ. Trẻ hít phải khói thuốc thụ động có nguy cơ cao mắc viêm phổi, viêm tai giữa và hen suyễn.
- Vì vậy, nếu ba mẹ hút thuốc, hãy bỏ ngay để bảo vệ sức khỏe của cả gia đình, đặc biệt là trẻ nhỏ.
3.11. Tạo không gian sống sạch và trong lành
- Không khí ô nhiễm là tác nhân khiến trẻ dễ mắc các bệnh về đường hô hấp. Ba mẹ cần thường xuyên vệ sinh nhà cửa, giặt chăn ga, lau sàn và vệ sinh máy lạnh để đảm bảo môi trường sống sạch sẽ.
- Khi ra ngoài, nên cho trẻ đeo khẩu trang và rửa tay sau khi về nhà để hạn chế tiếp xúc với bụi bẩn và vi khuẩn.
3.12. Cập nhật thông tin phòng bệnh kịp thời
Ba mẹ nên chủ động theo dõi các thông tin y tế theo mùa để bảo vệ trẻ khỏi bệnh cúm, sốt xuất huyết, tay chân miệng… Việc giữ ấm cơ thể, vệ sinh cá nhân và tiêm phòng đúng lịch sẽ giúp trẻ giảm đáng kể nguy cơ mắc bệnh truyền nhiễm.
> Xem thêm: Hướng dẫn cách bổ sung vitamin D cho bé sơ sinh
4. Hay ốm vặt nên bổ sung gì? Bé đề kháng yếu nên bổ sung gì? Tăng sức đề kháng cho trẻ hay ốm vặt
Trẻ nhỏ thường có hệ miễn dịch chưa hoàn thiện, nên dễ mắc các bệnh hô hấp, cảm cúm hay viêm nhiễm nhẹ. Dưới đây là những nhóm thực phẩm và vi chất quan trọng giúp tăng đề kháng cho trẻ, hỗ trợ cơ thể khỏe mạnh, giảm tần suất ốm vặt.
4.1. Thịt nạc
- Các loại thịt như: thịt lợn, thịt gà và thịt bò cung cấp nguồn protein chất lượng cao, thành phần thiết yếu trong quá trình tái tạo tế bào và phát triển cơ thể.
- Bên cạnh đó, kẽm trong thịt nạc đóng vai trò kích thích tế bào bạch cầu hoạt động, giúp cơ thể chống lại vi khuẩn, virus hiệu quả hơn, qua đó nâng cao hệ miễn dịch tự nhiên cho trẻ.
4.2. Thực phẩm giàu kẽm
- Kẽm là khoáng chất quan trọng giúp cơ thể sản sinh enzyme và kháng thể bảo vệ cơ thể trước tác nhân gây bệnh.
- Ba mẹ nên bổ sung các thực phẩm giàu kẽm như: tôm, cua, sò, hàu, ngao, trứng… để giúp tăng đề kháng cho trẻ, hạn chế cảm lạnh, viêm họng và nhiễm khuẩn đường hô hấp.
4.3. Rau xanh đậm
Rau cải bó xôi, bông cải xanh, rau ngót hay rau dền là nhóm thực phẩm chứa vitamin C, vitamin A, sắt và chất xơ dồi dào. Những dưỡng chất này không chỉ giúp tăng cường miễn dịch mà còn hỗ trợ tiêu hóa, giúp bé hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, từ đó ít bị mệt mỏi hay ốm vặt.
4.4. Trái cây họ cam, quýt
- Cam, quýt, bưởi và chanh chứa hàm lượng vitamin C và beta-caroten cao, giúp tăng sức đề kháng cho trẻ và bảo vệ cơ thể khỏi các bệnh truyền nhiễm.
- Bên cạnh đó, vitamin C còn giúp tăng hấp thu sắt từ thực phẩm, giảm nguy cơ thiếu máu và hỗ trợ quá trình hồi phục sau khi ốm.
4.5. Khoai lang
Khoai lang giàu beta-caroten, vitamin E và vitamin C, có tác dụng bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do oxy hóa, đồng thời ngăn ngừa viêm nhiễm và tăng sức đề kháng tự nhiên cho trẻ.
4.6. Thực phẩm chứa acid béo Omega-3
Omega-3 có nhiều trong dầu cá, cá hồi, cá thu, quả óc chó… giúp chống viêm, hỗ trợ phát triển não bộ và cải thiện khả năng miễn dịch. Việc bổ sung đều đặn Omega-3 giúp cơ thể bé khỏe mạnh hơn, giảm nguy cơ mắc bệnh do virus và vi khuẩn.
4.7. Sữa chua
Sữa chua chứa lợi khuẩn Probiotics, giúp cân bằng hệ vi sinh đường ruột, từ đó tăng đề kháng cho trẻ thông qua việc giảm nguy cơ rối loạn tiêu hóa, nhiễm trùng đường ruột. Ba mẹ nên cho trẻ ăn sữa chua mỗi ngày để giúp hệ tiêu hóa khỏe mạnh, hấp thu dinh dưỡng tốt hơn.
4.8. Bổ sung vi chất thiết yếu
Bên cạnh dinh dưỡng tự nhiên, cha mẹ nên cho trẻ bổ sung các vi chất cần thiết như:
- Kẽm, Selen, Crom, Vitamin B1, B6 giúp tăng sức đề kháng, kích thích ăn ngon miệng.
- Chiết xuất quả sơ ri, gừng tự nhiên – giàu vitamin C, hỗ trợ phòng cảm cúm, tăng cường khả năng chống oxy hóa.
- Tuy nhiên, việc sử dụng thực phẩm chức năng cần tham khảo ý kiến bác sĩ để đảm bảo an toàn, tránh dùng nhiều loại cùng lúc hoặc thay đổi liên tục.
4.9. Kết hợp chế độ sinh hoạt lành mạnh để tăng đề kháng cho bé
Để đạt hiệu quả bền vững, ngoài việc bổ sung dinh dưỡng, ba mẹ nên:
- Cho trẻ bú mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu và duy trì đến 24 tháng tuổi.
- Giữ môi trường sống sạch sẽ, rửa tay thường xuyên, vệ sinh đồ chơi và khu vực sinh hoạt.
- Khuyến khích trẻ vận động ngoài trời, hấp thu vitamin D tự nhiên giúp phát triển xương và hệ miễn dịch.
- Đảm bảo trẻ ngủ đủ giấc, có chế độ sinh hoạt đều đặn để cơ thể phục hồi tốt hơn.
Việc tăng đề kháng cho trẻ là một quá trình lâu dài, đòi hỏi sự kiên nhẫn và áp dụng đồng bộ nhiều biện pháp, từ dinh dưỡng hợp lý, tiêm chủng đầy đủ, cho đến môi trường sống sạch và thói quen sinh hoạt lành mạnh. Ba mẹ nên chủ động tìm hiểu, theo dõi sức khỏe con thường xuyên và phối hợp chặt chẽ với chuyên gia y tế khi cần thiết để lựa chọn giải pháp phù hợp, an toàn và hiệu quả nhất.
