Hiện nay, tỷ lệ vô sinh ở phụ nữ trong độ tuổi sinh sản ngày càng gia tăng đáng báo động. Trong các chỉ số đánh giá khả năng sinh sản, AMH đóng vai trò quan trọng như một “báo động sớm” về sức khỏe buồng trứng. Thế nhưng, nhiều chị em vẫn chưa thực sự hiểu rõ về AMH, dẫn đến việc bỏ qua những dấu hiệu quan trọng khi hormone này giảm thấp. Việc phát hiện chậm trễ không chỉ làm giảm hiệu quả điều trị mà còn có thể gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ hội làm mẹ trong tương lai.
1. Chỉ số AMH là gì?
- AMH (Anti-Müllerian Hormone), còn gọi là hormone chống ống Müller, là một loại hormone được tiết ra từ các nang noãn đang phát triển trong buồng trứng. Có thể hình dung AMH giống như “người ghi sổ” lưu trữ thông tin về số lượng trứng còn lại của phụ nữ (hay còn gọi là dự trữ buồng trứng.) Nhờ vào chỉ số này, các bác sĩ có thể đánh giá được một phần khả năng sinh sản, cũng như lên kế hoạch can thiệp kịp thời khi cần thiết.
- Chỉ số AMH giúp phản ánh không chỉ số lượng nang noãn mà còn phần nào phản ánh sức khỏe buồng trứng. Đây là một trong những cơ sở để dự đoán khả năng mang thai tự nhiên hoặc lên phương án hỗ trợ sinh sản. Mức AMH cao thường cho thấy buồng trứng còn nhiều nang noãn, còn chỉ số thấp lại cảnh báo khả năng dự trữ trứng đang suy giảm.
2. Chỉ số AMH theo độ tuổi
Theo độ tuổi, mức AMH trung bình thường nằm trong các khoảng sau:
- Dưới 25 tuổi: 2.0 – 6.8 ng/mL
- Từ 25 đến 35 tuổi: 1.5 – 4.0 ng/mL
- Trên 35 tuổi: 1.0 – 3.0 ng/mL
3. Ý nghĩa các mức chỉ số AMH trong đánh giá khả năng sinh sản nữ giới
3.1. Chỉ số AMH bình thường là bao nhiêu?
Nồng độ AMH thường duy trì ổn định trong suốt chu kỳ kinh nguyệt, không bị ảnh hưởng bởi thời điểm xét nghiệm. Ở phụ nữ khỏe mạnh, đặc biệt là dưới 38 tuổi, mức AMH dao động trong khoảng từ 2,0 đến 6,8 ng/mL (tương đương 14,28 – 48,55 pmol/L) được xem là bình thường, phản ánh dự trữ buồng trứng tốt.
3.2. Chỉ số AMH thấp
- Khi chỉ số AMH giảm xuống mức 1,0 – 1,5 ng/mL là dấu hiệu dự trữ buồng trứng đang suy giảm. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, khả năng mang thai vẫn còn, dù có thể gặp nhiều khó khăn hơn so với bình thường.
- Nếu AMH dưới 1,0 ng/mL, số lượng trứng còn lại rất ít và chất lượng trứng thường không đảm bảo, khiến cơ hội thụ thai, kể cả tự nhiên lẫn hỗ trợ sinh sản trở nên rất hạn chế. Trong nhiều trường hợp, không thu được trứng loại I (trứng tốt để thụ tinh), gây ảnh hưởng lớn đến quá trình điều trị hiếm muộn.
2.3. Chỉ số AMH cao
- AMH trên 10 ng/mL thường gặp ở những phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang. Mặc dù buồng trứng có nhiều nang noãn nhưng các nang này không phát triển đầy đủ và gây rối loạn quá trình rụng trứng, từ đó làm giảm khả năng thụ thai tự nhiên.
- Ở những bệnh nhân có AMH vượt ngưỡng 6,8 ng/mL, việc kích thích buồng trứng bằng thuốc uống như Clomid, Clostilbegyt hoặc các loại hỗ trợ rụng trứng khác có thể không mang lại hiệu quả như mong đợi. Nếu lựa chọn thuốc tiêm, nguy cơ quá kích buồng trứng cũng tăng cao do khó kiểm soát liều lượng, gây ảnh hưởng đến sức khỏe và giảm khả năng thụ thai thành công.
4. Nên thực hiện xét nghiệm AMH khi nào?
Xét nghiệm AMH là một trong những phương pháp đánh giá dự trữ buồng trứng có độ tin cậy cao, thường được các bác sĩ chỉ định trong quá trình thăm khám sức khỏe sinh sản. Mặc dù hiện nay chưa có giải pháp y học hoàn toàn phục hồi chỉ số AMH khi đã suy giảm, nhưng việc phát hiện sớm sẽ mở ra hướng điều trị phù hợp nhằm tối ưu khả năng sinh sản. Xét nghiệm AMH đặc biệt nên được thực hiện trong các trường hợp sau:
- Phụ nữ gặp vấn đề về hiếm muộn hoặc vô sinh: Xét nghiệm giúp xác định liệu dự trữ trứng còn đủ để thụ thai tự nhiên hoặc có cần đến hỗ trợ sinh sản.
- Người có dấu hiệu hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS): Xét nghiệm giúp đánh giá mức độ rối loạn và theo dõi hiệu quả điều trị.
- Bệnh nhân có tiền sử hoặc đang điều trị ung thư buồng trứng: Việc theo dõi AMH có thể hỗ trợ tiên lượng khả năng sinh sản sau điều trị.
- Phụ nữ bị suy buồng trứng sớm (trước 40 tuổi): Xét nghiệm giúp chẩn đoán và quản lý tình trạng một cách kịp thời.
- Người có chu kỳ kinh nguyệt bất thường như: vô kinh, kinh thưa, rối loạn kinh nguyệt: AMH là một chỉ số quan trọng giúp làm rõ nguyên nhân gây rối loạn.
- Phụ nữ đang theo dõi điều trị hiếm muộn: AMH giúp bác sĩ điều chỉnh phác đồ kích trứng và tiên lượng hiệu quả can thiệp.
- Phụ nữ có dấu hiệu mãn kinh sớm hoặc tiền mãn kinh: AMH giúp dự đoán thời điểm mãn kinh và hỗ trợ định hướng kế hoạch sinh con.
5. Xét nghiệm AMH để làm gì?
Xét nghiệm AMH là một phương pháp hiện đại và chính xác trong việc đánh giá khả năng sinh sản của phụ nữ, thông qua việc đo lường dự trữ trứng còn lại trong buồng trứng. Từ kết quả này, bác sĩ có thể đưa ra những nhận định quan trọng liên quan đến kế hoạch sinh con và các vấn đề nội tiết.
5.1. Đánh giá dự trữ buồng trứng và khả năng sinh sản
- AMH ở mức bình thường hoặc cao cho thấy buồng trứng vẫn hoạt động tốt, số lượng trứng còn nhiều.
- AMH thấp phản ánh nguồn dự trữ trứng đang suy giảm, việc trì hoãn mang thai có thể làm giảm khả năng thụ thai trong tương lai.
5.2. Dự đoán thời điểm mãn kinh
AMH giúp dự đoán thời điểm buồng trứng ngừng hoạt động, hỗ trợ phụ nữ chủ động trong việc sinh con hoặc có hướng dự phòng như trữ trứng khi cần thiết.
5.3. Chẩn đoán rối loạn kinh nguyệt
Ở những phụ nữ bị kinh nguyệt không đều, thiểu kinh, vô kinh hoặc dậy thì muộn, xét nghiệm AMH có thể giúp xác định nguyên nhân từ rối loạn nội tiết hoặc suy giảm chức năng buồng trứng.
5.4. Phát hiện hội chứng buồng trứng đa nang (PCOS)
Phụ nữ mắc hội chứng buồng trứng đa nang thường có nồng độ AMH cao hơn bình thường do sự xuất hiện nhiều nang noãn nhỏ chưa phát triển. Xét nghiệm AMH là một trong những công cụ hỗ trợ chẩn đoán bệnh lý này.
5.5. Hỗ trợ xác định giới tính trong các trường hợp bất thường bẩm sinh
Ở trẻ sơ sinh có cơ quan sinh dục chưa rõ ràng, xét nghiệm AMH có thể giúp xác định giới tính sinh học, đặc biệt trong các trường hợp rối loạn phát triển giới tính.
6. Biểu hiện của AMH thấp
Mặc dù AMH thấp thường không gây ra triệu chứng rõ rệt như đau hay sốt, nhưng cơ thể vẫn có thể phát tín hiệu báo động nếu dự trữ buồng trứng đang suy giảm.
6.1. Rối loạn kinh nguyệt, chu kỳ ngắn hơn bình thường
Một trong những biểu hiện sớm của AMH thấp là sự thay đổi trong chu kỳ kinh nguyệt. Khi số lượng trứng giảm, hoạt động nội tiết của buồng trứng trở nên kém hiệu quả, dẫn đến kinh nguyệt đến sớm (dưới 21 ngày), lượng máu ít hoặc chu kỳ rút ngắn bất thường. Đây là tín hiệu mà nhiều phụ nữ trẻ thường bỏ qua.
6.2. Khó thụ thai dù không dùng biện pháp tránh thai
Nếu bạn đã cố gắng mang thai từ 6 đến 12 tháng mà chưa thành công, nồng độ AMH thấp có thể là một yếu tố cần được xem xét. Dù vậy, cần lưu ý rằng khả năng thụ thai còn phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác như chất lượng tinh trùng, tử cung hay ống dẫn trứng.
6.3. Dấu hiệu tiền mãn kinh sớm
Những phụ nữ bước vào giai đoạn mãn kinh trước tuổi 40 thường có chỉ số AMH rất thấp. Các biểu hiện đi kèm như: bốc hỏa, khô âm đạo, mất ngủ, thay đổi tâm trạng hoặc giảm ham muốn tình dục là dấu hiệu cần đặc biệt quan tâm.
6.4. Kết quả xét nghiệm máu xác nhận
Biện pháp chính xác nhất để phát hiện AMH thấp là thực hiện xét nghiệm máu. Khi kết hợp với siêu âm, bác sĩ có thể thấy số lượng nang noãn rất ít, từ đó đánh giá mức độ ảnh hưởng đến khả năng sinh sản.
7. Nguyên nhân khiến nồng độ AMH suy giảm
Nồng độ AMH không giảm một cách ngẫu nhiên. Sự sụt giảm này thường bắt nguồn từ những yếu tố liên quan đến tuổi tác, di truyền, bệnh lý, thói quen sinh hoạt hoặc can thiệp y khoa. Việc hiểu rõ nguyên nhân giúp định hướng chiến lược hỗ trợ sinh sản hiệu quả hơn.
7.1. Tuổi sinh học – yếu tố ảnh hưởng chính
Tuổi càng cao, dự trữ buồng trứng càng suy giảm. Từ sau 35 tuổi, phụ nữ bắt đầu chứng kiến sự sụt giảm mạnh mẽ về số lượng và chất lượng noãn, đồng thời kéo theo mức AMH giảm xuống.
7.2. Di truyền và bất thường nhiễm sắc thể
Một số rối loạn bẩm sinh như: hội chứng Turner, hội chứng Fragile X (thể tiền đột biến) có thể ảnh hưởng đến sự phát triển và tồn tại của noãn từ rất sớm. Ngay cả phụ nữ trẻ tuổi mang gen bất thường này cũng có thể có chỉ số AMH thấp và khả năng sinh sản bị ảnh hưởng.
7.3. Tác động từ điều trị y tế
Những can thiệp điều trị như: hóa trị, xạ trị hoặc phẫu thuật liên quan đến buồng trứng (như bóc u nang) có thể gây tổn thương mô buồng trứng, khiến số nang noãn lành còn lại giảm đi đáng kể. Hậu quả là nồng độ AMH sụt giảm rõ rệt, ảnh hưởng đến khả năng thụ thai tự nhiên.
7.4. Lối sống và môi trường sống không lành mạnh
Nhiều nghiên cứu cho thấy thuốc lá là một trong những tác nhân làm tăng tốc độ suy giảm dự trữ trứng ở phụ nữ. Ngoài ra, stress kéo dài, chế độ ăn thiếu vi chất hoặc thừa cân, béo phì cũng tác động tiêu cực đến chức năng nội tiết và làm giảm nồng độ AMH.
8. Chỉ số AMH thấp nên uống gì?
Hiện tại, chưa có chế độ ăn uống hoặc loại thực phẩm nào được chứng minh chắc chắn có thể trực tiếp làm tăng nồng độ AMH. Tuy nhiên, việc duy trì một lối sống lành mạnh, kết hợp bổ sung các vi chất thiết yếu có thể hỗ trợ cải thiện chức năng buồng trứng và chất lượng trứng. Dưới đây là một số chất bổ sung được nghiên cứu về tiềm năng hỗ trợ:
- DHEA (Dehydroepiandrosterone): Là hormone nội sinh do tuyến thượng thận và buồng trứng sản xuất. Một số nghiên cứu cho thấy DHEA có thể cải thiện dự trữ buồng trứng và làm tăng chỉ số AMH ở phụ nữ có AMH thấp. Tuy nhiên, việc sử dụng DHEA cần có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa.
- Coenzyme Q10 (CoQ10): Đây là chất chống oxy hóa mạnh, giúp cải thiện chức năng tế bào và đã được nghiên cứu với mục tiêu nâng cao chất lượng trứng. Một số tài liệu ghi nhận khả năng CoQ10 tác động tích cực đến chỉ số AMH, nhưng bằng chứng còn chưa đầy đủ.
- Melatonin: Không chỉ giúp cải thiện chất lượng giấc ngủ, melatonin còn được cho là có khả năng cải thiện chất lượng trứng nhờ đặc tính chống oxy hóa. Tuy nhiên, mối liên hệ trực tiếp với mức AMH vẫn cần nghiên cứu thêm.
- Vitamin D: Thiếu hụt vitamin D có liên quan đến nhiều rối loạn nội tiết, trong đó có chỉ số AMH thấp. Việc bổ sung vitamin D đúng cách có thể hỗ trợ cải thiện dự trữ buồng trứng ở một số trường hợp.
9. AMH thấp có thai tự nhiên được không?
- Dù chỉ số AMH thấp phản ánh khả năng dự trữ trứng bị suy giảm, nhưng không có nghĩa là mất hoàn toàn khả năng mang thai tự nhiên. Nhiều phụ nữ có AMH thấp vẫn có thể thụ thai mà không cần hỗ trợ sinh sản, đặc biệt nếu họ còn trẻ và không mắc các vấn đề khác như: tắc vòi trứng hoặc rối loạn rụng trứng.
- Tuy AMH giúp ước lượng số lượng trứng còn lại, nó không đánh giá chất lượng trứng. Do đó, phụ nữ có AMH thấp vẫn nên duy trì lối sống lành mạnh, kiểm tra sức khỏe sinh sản định kỳ và cân nhắc lập kế hoạch có con sớm nếu có mong muốn sinh con tự nhiên.
10. Xét nghiệm AMH giá bao nhiêu?
Tính đến năm 2025, giá xét nghiệm AMH tại Việt Nam dao động trong khoảng 1.000.000 – 1.500.000 VNĐ, tùy thuộc vào cơ sở y tế thực hiện và chính sách giá tại thời điểm xét nghiệm. Một số bệnh viện và phòng khám lớn có thể triển khai các chương trình ưu đãi, giảm giá vào một số thời điểm trong năm hoặc khi đi kèm các gói khám sức khỏe sinh sản tổng quát.
11. AMH thấp có rụng trứng không?
Có. Nhiều người lầm tưởng rằng chỉ số AMH thấp đồng nghĩa với việc buồng trứng ngừng hoạt động, tuy nhiên điều này không hoàn toàn đúng.
12. Chỉ số AMH có tăng được không?
Một khi chỉ số AMH giảm, nó khó có thể tăng trở lại một cách tự nhiên, do dự trữ noãn suy giảm là quá trình sinh học không thể đảo ngược hoàn toàn. Tuy nhiên, tin vui là bạn vẫn có thể cải thiện chức năng buồng trứng, nâng cao chất lượng trứng và tăng khả năng thụ thai bằng cách điều chỉnh lối sống và chăm sóc sức khỏe sinh sản một cách khoa học. Một số biện pháp hỗ trợ cải thiện:
- Chế độ ăn uống lành mạnh:
+ Bổ sung rau xanh, trái cây tươi, ngũ cốc nguyên hạt
+ Ăn các thực phẩm giàu chất béo tốt như cá hồi, quả óc chó, hạt lanh
+ Tăng cường protein từ thịt nạc, trứng, đậu, sữa không đường
- Hạn chế các yếu tố gây hại:
+ Tránh hút thuốc lá, rượu bia, chất kích thích
+ Hạn chế tiếp xúc với hóa chất độc hại, đặc biệt là chất bảo quản, thuốc trừ sâu, kim loại nặng
- Giảm căng thẳng:
+ Tập yoga, thiền, hoặc dành thời gian nghỉ ngơi thư giãn
+ Giữ tinh thần thoải mái sẽ hỗ trợ điều hòa nội tiết tốt hơn
- Tập thể dục đều đặn – Duy trì cân nặng hợp lý
+ Nên vận động nhẹ nhàng 3–5 lần/tuần
+ Tránh để thừa cân hoặc thiếu cân kéo dài, vì điều này ảnh hưởng trực tiếp đến rụng trứng và nội tiết
- Chăm sóc giấc ngủ: Ngủ đủ 7–8 tiếng mỗi đêm, tránh thức khuya, đặc biệt trong giai đoạn chuẩn bị mang thai
Chỉ số AMH không chỉ phản ánh dự trữ buồng trứng mà còn là một chỉ dấu quan trọng giúp đánh giá khả năng sinh sản của phụ nữ. Việc hiểu rõ ý nghĩa và giá trị của chỉ số này sẽ giúp bạn và bác sĩ xây dựng kế hoạch theo dõi, điều trị phù hợp, đặc biệt trong các hành trình chuẩn bị mang thai hoặc điều trị hiếm muộn. Nếu bạn nghi ngờ hoặc phát hiện chỉ số AMH bất thường, đừng ngần ngại tham khảo ý kiến chuyên gia để được tư vấn kịp thời và chính xác nhất nhé!
