Trẻ sơ sinh có hệ hô hấp chưa hoàn thiện nên các bé rất dễ bị nghẹt mũi do thay đổi thời tiết, không khí khô, bụi bẩn hoặc các tác nhân kích ứng từ môi trường. Tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi không chỉ khiến bé khó thở mà còn ảnh hưởng đến việc bú, ngủ và tâm trạng, khiến nhiều cha mẹ không khỏi lo lắng.
1. Vì sao trẻ sơ sinh thường hay bị nghẹt mũi?
- Cảm lạnh thông thường: Đây là nguyên nhân phổ biến nhất. Trẻ có thể bị nhiễm lạnh không chỉ vào mùa đông mà ngay cả trong mùa hè khi ở môi trường máy lạnh hoặc đổ nhiều mồ hôi. Triệu chứng thường bao gồm: nghẹt mũi, chảy nước mũi, sốt nhẹ, ho, thở khò khè.
- Nhiễm virus: Khi bị virus tấn công, đặc biệt là trong giai đoạn hệ miễn dịch còn yếu, trẻ dễ gặp các biểu hiện như: nghẹt mũi, chảy mũi, mệt mỏi, bú ít và ngủ chập chờn.
- Dị ứng với yếu tố môi trường: Một số bé nhạy cảm có thể phản ứng với bụi bẩn, lông thú cưng, khói thuốc, nước hoa hoặc thay đổi thời tiết. Nghẹt mũi do dị ứng thường đi kèm với hắt hơi, ngứa mũi, chảy nước mắt, đỏ mắt.
- Nước nhầy tồn dư sau sinh: Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi hoặc thở khò khè mà không kèm theo triệu chứng sốt hay ho nếu chất nhầy trong mũi chưa được làm sạch hoàn toàn. Đây là hiện tượng sinh lý thường gặp và sẽ cải thiện sau vài ngày khi khoang mũi được làm sạch.
- Cúm: Khác với cảm lạnh thông thường, cúm thường khiến trẻ mệt mỏi hơn, sốt cao hơn và bú rất kém. Nghẹt mũi do cúm cần được theo dõi kỹ vì có thể diễn biến phức tạp.
- Hen suyễn: Một số trẻ sơ sinh có thể biểu hiện hen sớm, thường liên quan đến yếu tố di truyền hoặc kích thích từ môi trường. Hen khiến bé thở khò khè, có biểu hiện khó thở và nặng ngực.
- Trào ngược dạ dày thực quản: Thức ăn hoặc axit từ dạ dày trào lên có thể kích thích đường thở và gây ra tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi nghẹt mũi, thở khò khè. Trẻ bị trào ngược thường kèm theo ọc sữa, nôn trớ sau ăn.
- Nhiễm khuẩn đường hô hấp dưới: Viêm phế quản hoặc viêm phổi ở trẻ cũng có thể gây nghẹt mũi, khó thở do chất nhầy ứ đọng. Những trường hợp này thường đi kèm với sốt, ho và mệt mỏi rõ rệt.
2. Dấu hiệu nhận biết bé sơ sinh bị nghẹt mũi thở khò khè
- Khi trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi kèm theo hiện tượng thở khò khè, ba mẹ cần để ý một số dấu hiệu điển hình như: khó ngủ, có thể xuất hiện thêm triệu chứng chảy nước mũi, hắt hơi hoặc ho. Trẻ thường cảm thấy dễ chịu hơn khi được bế đứng hoặc nằm với đầu nâng cao.
- Trong nhiều trường hợp, do mũi bị tắc nghẽn, trẻ phải thở bằng miệng, dẫn đến hiện tượng họng bị khô, rát. Nếu tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn, chất nhầy từ mũi có thể chảy xuống cổ họng, gây cảm giác vướng víu hoặc thậm chí làm trẻ bị nôn trớ.
- Ngoài ra, nghẹt mũi cũng ảnh hưởng đến việc bú của trẻ. Khi bú, trẻ không thể thở bằng miệng nên dễ gặp khó khăn, thường phải ngừng bú nhiều lần để lấy hơi qua miệng trước khi tiếp tục, tiềm ẩn nguy cơ khiến trẻ bị sặc trong quá trình bú.
> Xem thêm: Bệnh gặp thường gặp ở trẻ sơ sinh: Những điều ba mẹ cần biết để phòng tránh
3. Trẻ bị ngạt mũi bao lâu thì khỏi? Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi bao lâu thì hết?
- Thời gian trẻ sơ sinh hồi phục sau khi bị nghẹt mũi phụ thuộc vào nhiều yếu tố, bao gồm nguyên nhân gây ra tình trạng nghẹt mũi, sức khỏe tổng thể của bé, cũng như cách chăm sóc từ phía gia đình.
- Đối với trường hợp nghẹt mũi do dị ứng thời tiết hoặc các tác nhân kích thích bên ngoài, trẻ thường cần khoảng 5 đến 7 ngày để tình trạng này thuyên giảm. Tuy nhiên, nếu nghẹt mũi xuất phát từ các bệnh lý, thời gian khỏi bệnh có thể kéo dài hơn và phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ cũng như phương pháp điều trị.
- Nếu trẻ xuất hiện thêm các triệu chứng như: sốt cao hoặc nôn trớ, ba mẹ nên nhanh chóng đưa bé đến cơ sở y tế để được thăm khám và xử lý kịp thời, nhằm phòng tránh các biến chứng nguy hiểm. Một số bệnh lý như: viêm xoang, viêm phế quản hay viêm mũi có thể ảnh hưởng lâu dài đến sức khỏe nếu không được điều trị đúng cách và kịp thời.
4. Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi nhưng không chảy nước mũi có nguy hiểm không?
- Phần lớn trường hợp trẻ bị nghẹt mũi mà không kèm theo chảy nước mũi thường là tình trạng lành tính và có thể tự cải thiện sau một thời gian. Tuy nhiên, nếu hiện tượng này xảy ra liên tục hoặc kéo dài, đồng thời xuất hiện các dấu hiệu như: ho, khó thở hoặc thở khò khè, ba mẹ cần đặc biệt lưu ý bởi đây có thể là biểu hiện của những bệnh lý nghiêm trọng hơn như: viêm phổi, viêm phế quản, hoặc thậm chí phù phổi.
- Ngoài ra, nghẹt mũi tái phát nhiều lần cũng có thể báo hiệu các vấn đề sức khỏe phức tạp hơn như: bệnh lao, dị tật bẩm sinh hoặc một số bệnh lý nguy hiểm khác.
5. Trẻ sơ sinh ngạt mũi dùng thuốc gì?
Hiện nay, các loại thuốc thông mũi cho trẻ thường có dạng nhỏ giọt hoặc xịt, được đánh giá là an toàn và hiệu quả khi sử dụng đúng cách. Dưới đây là một số nhóm thuốc phổ biến và được khuyến cáo dùng cho trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi:
5.1. Nước muối sinh lý (0.9% Natri clorid)
- Nước muối sinh lý là lựa chọn phổ biến và an toàn nhất để vệ sinh mũi cho trẻ sơ sinh. Với độ đẳng trương phù hợp, nước muối giúp làm sạch dịch nhầy, vi khuẩn, bụi bẩn và virus trong khoang mũi, đồng thời làm thông thoáng đường thở.
- Thuốc không gây cảm giác rát hay khó chịu khi sử dụng và rất an toàn, có thể dùng hàng ngày từ 2 đến 4 lần để duy trì vệ sinh và bảo vệ niêm mạc mũi cho trẻ.
5.2. Thuốc sát khuẩn mũi
Một số thuốc sát khuẩn chứa thành phần nitrat bạc (AgNO3) có tác dụng giảm nghẹt mũi bằng cách tiêu diệt vi khuẩn. Tuy nhiên, nhóm thuốc này cần được sử dụng theo chỉ định của bác sĩ chuyên khoa để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
5.3. Thuốc làm co mạch (ví dụ: Naphazoline, Oxymetazoline, Ephedrin)
Nhóm thuốc làm co mạch giúp giảm sưng tấy mạch máu tại niêm mạc mũi, qua đó giảm tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi hiệu quả. Các thuốc này thường được dùng trong điều trị viêm xoang cấp và không nên sử dụng quá 7 ngày liên tiếp. Trong đó, Oxymetazoline 0.05% là loại được đánh giá an toàn và ít gây tác dụng phụ, phù hợp dùng cho trẻ sơ sinh. Ngoài ra, Xylometazoline 0.05% cũng là lựa chọn thay thế với tác dụng tương tự nhưng ít độc tính hơn Naphazoline.
5.4. Thuốc giãn mạch (Ephedrin 1%)
Ephedrin có tác dụng giãn mạch mạnh, giúp mở rộng đường thở và giảm nghẹt mũi nhanh chóng. Tuy nhiên, nhóm thuốc này chỉ nên sử dụng khi thực sự cần thiết và dưới sự giám sát của bác sĩ. Việc dùng kéo dài quá 8 ngày có thể dẫn đến các tác dụng phụ nghiêm trọng như: nhiễm độc toàn thân, nhức đầu, buồn nôn và mất ngủ.
5.5. Thuốc xịt thông mũi kháng viêm
Các loại thuốc xịt này thường chứa corticoid kết hợp kháng sinh, được dùng trong trường hợp viêm mũi xoang mạn tính hoặc viêm mũi dị ứng với dấu hiệu chảy mủ có mùi hôi, màu sắc bất thường như vàng hoặc xanh. Việc sử dụng thuốc xịt kháng viêm cần tuân thủ chặt chẽ chỉ định từ bác sĩ, không nên tự ý dùng cho trẻ sơ sinh.
> Xem thêm: Trẻ bị ho, sổ mũi: Nguyên nhân, dấu hiệu và biến chứng thường gặp
6. Làm sao cho bé hết nghẹt mũi khi ngủ? Trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi khó thở khi ngủ phải làm sao? Trẻ sơ sinh nghẹt mũi, khò khè phải làm sao? Làm thế nào để bé hết hắt hơi sổ mũi? Trẻ sơ sinh bị ngạt mũi khó thở phải làm sao?
6.1. Tăng cường bổ sung chất lỏng
- Đối với trẻ sơ sinh dưới 6 tháng tuổi, việc cho bé bú mẹ hoặc uống sữa công thức đều đặn là cách tốt nhất để cung cấp đủ nước cho cơ thể, giúp làm loãng dịch nhầy trong mũi và giữ ẩm cho niêm mạc mũi.
- Với trẻ trên 6 tháng, có thể bổ sung thêm nước lọc hoặc nước hoa quả loãng để cải thiện tình trạng nghẹt mũi, giúp bé thoải mái hơn khi thở.
6.2. Chườm ấm
- Chườm ấm là biện pháp đơn giản và an toàn để giảm nghẹt mũi cho bé. Ba mẹ chỉ cần dùng khăn sạch, nhúng nước ấm (đảm bảo nhiệt độ phù hợp, không quá nóng) rồi nhẹ nhàng lau mặt, cổ hoặc ngực cho bé.
- Nhiệt độ ấm giúp kích thích lưu thông máu ở vùng mũi, làm giảm sưng niêm mạc, qua đó, cải thiện hiệu quả tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi.
6.3. Vệ sinh mũi cho trẻ sơ sinh
- Rửa mũi bằng nước muối sinh lý là cách hiệu quả để làm sạch dịch nhầy, loại bỏ vi khuẩn và bụi bẩn tích tụ trong mũi, giúp bé dễ thở hơn.
- Ba mẹ nên thực hiện nhẹ nhàng, tránh làm tổn thương mũi bé. Có thể dùng dụng cụ nhỏ giọt hoặc bình xịt mũi với đầu phun sương mỏng để giảm cảm giác khó chịu.
- Ngoài ra, massage nhẹ nhàng hai bên cánh mũi cũng giúp làm loãng dịch nhầy, giảm nghẹt mũi hiệu quả mà không gây đau cho bé.
6.4. Tắm nước ấm kết hợp tinh dầu
Tắm nước ấm giúp tăng tuần hoàn máu, làm dịu niêm mạc mũi bị sưng viêm. Ba mẹ có thể pha thêm vài giọt tinh dầu thiên nhiên như: tinh dầu tỏi, tràm hoặc khuynh diệp vào nước tắm của bé. Hơi ấm kết hợp tinh dầu sẽ giúp mạch máu ở mũi giãn nở, làm giảm tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi, giúp bé cảm thấy dễ chịu và ngủ ngon hơn.
6.5. Xông mũi
- Xông mũi là phương pháp hỗ trợ làm thông thoáng đường hô hấp rất hiệu quả, đặc biệt là trước khi bé đi ngủ. Ba mẹ có thể đun nước sôi rồi để bé hít hơi nước ấm từ tô hoặc dùng máy xông mũi chuyên dụng.
- Lưu ý không áp dụng xông mũi cho trẻ sơ sinh dưới 3 tháng tuổi và cần đảm bảo an toàn, tránh để bé bị bỏng hoặc xông quá lâu.
7. Chữa ngạt mũi cho trẻ sơ sinh bằng dầu tràm
- Lòng bàn chân của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm và dễ bị lạnh, nên giữ ấm cho chân bé là điều rất quan trọng để bảo vệ sức khỏe. Dầu tràm trà được biết đến với khả năng làm ấm và kích thích tuần hoàn máu hiệu quả.
- Ba mẹ có thể dùng một lượng nhỏ dầu tràm trà xoa nhẹ nhàng lên lòng bàn chân bé, sau đó cho bé đi tất để giữ ấm, giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn và hỗ trợ giảm tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi.
- Tuy nhiên, cần lưu ý sử dụng dầu tràm một cách cẩn thận: tránh bôi trực tiếp lên mặt hoặc mũi bé, không dùng quá nhiều và luôn thử trên một vùng da nhỏ trước để kiểm tra xem bé có bị kích ứng hay dị ứng không. Nếu có dấu hiệu bất thường, hãy ngưng sử dụng và hỏi ý kiến bác sĩ.
8. Mẹo dân gian chữa nghẹt mũi cho trẻ sơ sinh
- Giữ vệ sinh sạch sẽ: Khi áp dụng các mẹo dân gian, ba mẹ cần đặc biệt chú ý giữ vệ sinh tay và dụng cụ, tránh làm tổn thương hoặc gây nhiễm trùng cho mũi bé.
- Tránh các chất kích ứng: Không nên dùng tinh dầu hoặc các loại hương liệu có mùi quá nồng vì dễ gây kích ứng đường hô hấp, khiến nghẹt mũi của bé trở nên nặng hơn.
- Không dùng bài thuốc dân gian không rõ nguồn gốc: Một số mẹo truyền miệng chưa được kiểm chứng có thể không an toàn với trẻ sơ sinh. Trước khi dùng, ba mẹ nên hỏi ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia y tế.
- Theo dõi phản ứng của bé: Nếu thấy bé khó chịu, mẩn đỏ, hoặc tình trạng nghẹt mũi không cải thiện, cần ngừng áp dụng mẹo dân gian và đưa bé đi khám.
- Không dùng miệng hút mũi cho bé: Việc hút mũi bằng miệng có thể làm vi khuẩn xâm nhập, gây thêm viêm nhiễm đường hô hấp cho bé.
- Không tự ý cho bé dùng kháng sinh: Thuốc kháng sinh chỉ dùng khi có chỉ định của bác sĩ, không nên tự ý dùng vì có thể gây hại cho sức khỏe bé.
- Không để bé bị quá nóng: Quấn quá nhiều tã hoặc chăn khiến bé khó thở và nóng bức, làm tình trạng nghẹt mũi trở nên nặng hơn.
- Không kiêng tắm: Vệ sinh là rất quan trọng, nhất là khi bé bị nghẹt mũi. Ba mẹ nên tắm nước ấm cho bé, tắm nhanh và chọn nơi kín gió để tránh bé bị lạnh.
> Xem thêm: Cẩm Nang & Chia Sẻ
Hy vọng bài viết sẽ giúp ba mẹ dễ dàng áp dụng các cách chăm sóc và khắc phục tình trạng trẻ sơ sinh bị nghẹt mũi. Tuy nhiên, nếu tình trạng nghẹt mũi kéo dài hoặc bé có biểu hiện khó thở, sốt cao, chảy mũi có mủ, ba mẹ nên đưa bé đi khám bác sĩ sớm để được tư vấn và điều trị kịp thời, đảm bảo sức khỏe tốt nhất cho con yêu.
