Giai đoạn chu sinh được xem là thời điểm quan trọng trong quá trình chuyển tiếp của trẻ từ môi trường trong tử cung sang thế giới bên ngoài. Trong thời gian này, cơ thể trẻ còn rất non yếu, hệ miễn dịch chưa hoàn thiện nên việc chăm sóc cần đặc biệt cẩn trọng và tỉ mỉ. Đây cũng là giai đoạn nền tảng ảnh hưởng đến sức khỏe và sự phát triển sau này của trẻ. Hãy cùng Maru Care tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây để nắm rõ cách chăm sóc trẻ sơ sinh một cách khoa học và an toàn nhất.
1. Thời kỳ chu sinh là gì? Chu sinh là bao nhiêu ngày?
- Thời kỳ chu sinh là giai đoạn đặc biệt nhạy cảm, được tính từ tuần thứ 28 của thai kỳ đến hết ngày thứ 7 sau sinh. Đây là khoảng thời gian đánh dấu sự chuyển tiếp quan trọng, không chỉ với người mẹ mà còn là bước ngoặt lớn đối với em bé.
- Trong thời gian này, trẻ sơ sinh phải thích nghi với một loạt thay đổi lớn. Từ việc sống trong môi trường tử cung- nơi được cung cấp dưỡng chất và oxy qua dây rốn ra thế giới bên ngoài – nơi nhiệt độ, điều kiện hô hấp và nuôi dưỡng hoàn toàn khác biệt. Đặc biệt, nhiệt độ cơ thể mẹ duy trì ổn định ở mức khoảng 37°C, trong khi nhiệt độ môi trường bên ngoài dao động từ 25–27°C, khiến trẻ phải nhanh chóng học cách tự điều chỉnh thân nhiệt và thích nghi.
- Đây cũng là giai đoạn có tỷ lệ tử vong sơ sinh cao nhất, thường xảy ra khi trẻ không thể vượt qua những thách thức sinh lý trong tuần đầu sau sinh. Chính vì thế, thời kỳ chu sinh đòi hỏi sự chăm sóc cẩn thận và theo dõi sát sao, nhằm đảm bảo an toàn và hỗ trợ trẻ thích nghi tốt với môi trường mới.
2. Chăm sóc trẻ trong giai đoạn chu sinh. Cách chăm sóc trẻ sơ sinh dưới 1 tháng tuổi
Giai đoạn sơ sinh, đặc biệt trong tháng đầu đời, là thời điểm trẻ bắt đầu làm quen với môi trường bên ngoài tử cung. Lúc này, cơ thể bé còn rất non nớt, đòi hỏi sự chăm sóc đặc biệt từ cha mẹ để đảm bảo an toàn và hỗ trợ phát triển toàn diện.
2.1. Cho trẻ bú mẹ sớm và đúng cách
Ngay sau khi sinh, mẹ nên cho bé bú càng sớm càng tốt để giúp trẻ tiếp nhận sữa non.
- Tần suất bú: Trẻ sơ sinh thường bú 8–12 lần/ngày, cách nhau 2–4 giờ/lần, tùy theo nhu cầu mỗi bé.
- Tư thế bú: Cần giữ đầu và lưng trẻ thẳng hàng, mặt bé hướng về bầu vú mẹ. Có thể cho bú ở tư thế ngồi hoặc nằm nghiêng, miễn sao mẹ và bé đều thoải mái.
- Nguyên tắc bú đúng: Nên cho bé bú hết một bên vú trước khi chuyển sang bên còn lại, để bé có thể nhận đủ lượng sữa cuối giàu năng lượng. Nếu bé bú chưa hết mà đã no, mẹ nên vắt sữa còn dư để bảo quản, tránh lãng phí và duy trì nguồn sữa đều đặn.
2.2. Đảm bảo giấc ngủ đầy đủ cho bé
Giấc ngủ đóng vai trò quan trọng trong sự phát triển thể chất và não bộ của trẻ sơ sinh, đặc biệt là trong giai đoạn chu sinh:
- Thời lượng ngủ: Trong tháng đầu, trẻ thường ngủ khoảng 16–18 giờ mỗi ngày, thường thức giấc để bú sau mỗi 2–3 giờ.
- Chu kỳ ngủ – thức: Do chưa phân biệt được ngày và đêm, trẻ có thể ngủ nhiều vào ban ngày và thức vào ban đêm.
- Không nên để bé ngủ quá 3 giờ mà không bú. Với trẻ sinh non, nhẹ cân, có thể cần cho bú thường xuyên hơn.
2.3. Bế trẻ đúng tư thế
- Bế trẻ sơ sinh cần nhẹ nhàng, đúng kỹ thuật để đảm bảo an toàn và tạo cảm giác yên tâm cho bé.
- Trước khi bế, hãy trò chuyện nhẹ nhàng với bé để bé không bị giật mình.
- Dùng hai tay đỡ chắc đầu, cổ và mông của trẻ.
- Tư thế an toàn nhất là bế ngang, bụng bé áp vào người mẹ, đầu bé nằm trên cùng một đường thẳng với cơ thể.
2.4. Chăm sóc rốn đúng cách
Rốn là bộ phận nhạy cảm, cần chăm sóc kỹ lưỡng để phòng ngừa nhiễm trùng. Dưới đây là các bước vệ sinh rốn hàng ngày:
- Bước 1: Rửa tay sạch với xà phòng, sát khuẩn bằng cồn 90 độ.
- Bước 2: Tháo gạc rốn nhẹ nhàng, quan sát rốn xem có dấu hiệu viêm, mủ, dịch bất thường hay không.
- Bước 3: Dùng bông gòn sạch lau vùng rốn, sau đó sát trùng bằng nước muối sinh lý. Có thể để hở rốn hoặc che bằng gạc mỏng vô trùng.
- Bước 4: Quấn tã thấp dưới rốn để tránh dính phân, nước tiểu. Tuyệt đối không dùng phấn rôm hay nước thơm lên vùng rốn.
2.5. Bảo vệ làn da nhạy cảm của trẻ
Trong giai đoạn chu sinh, làn da của trẻ sơ sinh mỏng manh, dễ bị tổn thương nếu không được chăm sóc đúng cách. Nguyên tắc chăm sóc da là:
- Chọn quần áo mềm mại, tránh cọ xát lên da.
- Tránh dùng xà phòng có tính kiềm cao hoặc chứa chất tẩy rửa mạnh.
- Dưỡng ẩm da bằng kem dành riêng cho trẻ sơ sinh nếu da khô, bong tróc.
- Thay tã thường xuyên để tránh hăm, giữ vùng da mặc tã luôn sạch sẽ và khô thoáng.
- Sử dụng sữa tắm dịu nhẹ, có pH cân bằng để làm sạch da.
2.6. Vệ sinh mắt cho trẻ
Đôi mắt của trẻ sơ sinh rất nhạy cảm và cần được chăm sóc hàng ngày. Cách vệ sinh mắt an toàn:
- Rửa tay sạch trước khi thực hiện. Chuẩn bị nước muối sinh lý và 2 miếng gạc vô trùng.
- Thấm ướt gạc, lau nhẹ từ đầu mắt ra đuôi mắt theo một chiều.Dùng riêng gạc cho từng bên mắt, không lau hai mắt bằng một miếng gạc.
- Vệ sinh mắt 3 lần mỗi ngày: buổi sáng, sau khi tắm và trước khi đi ngủ.
- Sử dụng khăn mặt riêng cho trẻ, giặt sạch và phơi nắng mỗi ngày.
3. Những lưu ý quan trọng khi chăm sóc trẻ sơ sinh 7 ngày đầu
Giai đoạn chu sinh là khoảng thời gian đặc biệt quan trọng đối với trẻ sơ sinh. Bên cạnh việc chăm sóc cơ bản, ba mẹ cần lưu ý một số điều dưới đây:
3.1. Không nên đội mũ cho trẻ liên tục
- Việc đội mũ cả ngày cho trẻ sơ sinh với mục đích giữ ấm là một thói quen phổ biến của nhiều ba mẹ. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc làm này lại không thực sự cần thiết. Bởi nếu đội mũ liên tục, đặc biệt khi thời tiết nóng, bé có thể bị bức bối, đổ mồ hôi nhiều, dẫn đến ngứa ngáy, thậm chí tăng thân nhiệt và gây sốt.
- Chỉ nên đội mũ khi đưa bé ra ngoài, khi trời lạnh hoặc đối với trẻ sinh non, nhẹ cân. Trong điều kiện phòng ấm, bé khỏe mạnh thì không cần thiết phải đội mũ suốt ngày.
3.2. Tránh quấn tã quá chặt
- Nếu ba mẹ quấn tã quá chặt có thể gây ảnh hưởng xấu đến sự phát triển khớp háng và tư thế chân của bé. Việc quấn chặt này cũng khiến trẻ khó chịu, khó thở, đặc biệt nguy hiểm khi ngủ.
- Ba mẹ chỉ quấn tã nhẹ nhàng, đủ để bé cảm thấy được nâng đỡ, có không gian để bé cử động thoải mái.
3.3. Giữ vệ sinh hàng ngày cho bé
Vệ sinh sạch sẽ giúp bé cảm thấy dễ chịu, hạn chế hăm và hỗ trợ giấc ngủ sâu.
3.4. Vệ sinh mũi, tai và móng tay, chân đúng cách
- Tai: Không ngoáy sâu bên trong, chỉ nên dùng bông gòn sạch, thấm nước ấm để lau vùng vành tai.
- Mũi: Có thể nhỏ nước muối sinh lý, sau đó dùng tăm bông nhỏ lau nhẹ phần mũi ngoài.
- Móng tay – chân: Nên cắt thường xuyên, tốt nhất là sau khi tắm khi móng mềm, để tránh bé tự làm xước mặt.
3.5. Trò chuyện và tương tác với bé mỗi ngày
Dù còn rất nhỏ, nhưng trẻ sơ sinh đã có thể nhận biết giọng nói của ba mẹ. Việc thường xuyên trò chuyện, hát ru, nhìn vào mắt bé không chỉ giúp bé cảm thấy an toàn mà còn hỗ trợ phát triển ngôn ngữ và cảm xúc.
4. Trẻ sơ sinh bao lâu thì không cần quấn khăn?
- Việc quấn khăn cho trẻ sơ sinh thường được áp dụng trong giai đoạn chu sinh để tạo cảm giác an toàn, ấm áp như khi còn trong bụng mẹ. Tuy nhiên, trẻ thường không cần quấn khăn nữa sau khoảng 2 tháng tuổi.
- Ở giai đoạn này, bé đã bắt đầu cử động tay chân linh hoạt hơn, phản xạ tốt hơn và bắt đầu bộc lộ nhu cầu khám phá môi trường xung quanh. Việc tiếp tục quấn khăn quá lâu có thể hạn chế vận động tự nhiên và làm chậm sự phát triển các kỹ năng vận động thô như: lật, với, nắm…
- Tuy nhiên, mốc thời gian này có thể linh hoạt tùy theo từng bé. Một số trẻ cảm thấy dễ chịu khi được quấn và có thể duy trì đến khoảng 4–6 tháng tuổi, đặc biệt là khi bé hay giật mình lúc ngủ. Trong những trường hợp đó, ba mẹ có thể chuyển sang hình thức quấn lỏng hơn hoặc dùng túi ngủ chuyên dụng để đảm bảo sự thoải mái và an toàn.
5. Trẻ sơ sinh 7 ngày tuổi uống bao nhiêu ml sữa?
Trong những ngày đầu đời, dạ dày của trẻ sơ sinh còn rất nhỏ và sẽ phát triển dần theo từng ngày. Việc hiểu được kích thước dạ dày và dung tích chứa sữa theo từng giai đoạn giúp ba mẹ điều chỉnh lượng sữa cho con một cách hợp lý, tránh cho bú quá ít hoặc quá nhiều gây khó chịu.
5.1. Sự phát triển kích thước dạ dày của trẻ sơ sinh
- Ngày 1: Dạ dày bé tương đương một quả cherry.
- Ngày 3: Dạ dày lớn bằng quả óc chó.
- Ngày 7: Dạ dày tương đương quả mơ.
- Tròn 1 tháng: Dạ dày phát triển bằng quả trứng gà.
5.2. Giai đoạn chu sinh: Lượng sữa khuyến nghị theo từng ngày tuổi
- Trong 24 giờ đầu tiên sau sinh, dạ dày của bé chỉ chứa được khoảng 5–7ml sữa mỗi lần bú. Do đó, bé cần được cho bú thường xuyên, khoảng 8–12 cữ trong ngày.
- Sang ngày thứ hai (24–48 giờ tuổi), dung tích dạ dày tăng lên khoảng 14ml mỗi cữ bú. Vẫn nên duy trì tần suất 8–12 lần bú/ngày.
- Từ ngày thứ ba (48–72 giờ), thể tích chứa của dạ dày tăng đáng kể, đạt khoảng 22–27ml mỗi cữ. Bé có thể bú nhiều hơn một chút trong mỗi lần, nhưng vẫn cần bú đều đặn trong ngày.
- Giai đoạn từ ngày thứ 4 đến ngày thứ 6, lượng sữa trung bình bé cần trong mỗi lần bú vào khoảng 30ml. Đây là lúc bé bắt đầu làm quen với nhịp sinh hoạt đều đặn hơn, mẹ có thể quan sát rõ ràng hơn nhu cầu bú của bé.
- Đến ngày thứ 7, dung tích dạ dày đạt mức 35ml mỗi cữ, bé bắt đầu có khả năng bú nhiều hơn.
Trong suốt tuần đầu tiên, trẻ bú mẹ thường cần bú cách nhau khoảng 2 giờ, còn trẻ bú sữa công thức có thể giãn cách khoảng 3 giờ. Tuy nhiên, lượng sữa cần thiết có thể thay đổi tùy theo thể trạng và nhu cầu thực tế của từng bé. Nếu bé có dấu hiệu đói (tìm ti mẹ, mút tay, quấy khóc…), mẹ hoàn toàn có thể linh hoạt tăng lượng bú.
Maru Care hy vọng rằng những thông tin chia sẻ trong bài viết đã giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về giai đoạn chu sinh, để từ đó thêm vững vàng và an tâm trên hành trình chăm sóc con yêu ngay từ những ngày đầu đời.
