Lễ cúng đầy tháng là một phong tục truyền thống quan trọng trong văn hóa Việt Nam, được lưu truyền qua nhiều thế hệ. Đây không chỉ là dịp để gia đình giới thiệu thành viên mới với họ hàng, tổ tiên mà còn là cách bày tỏ lòng biết ơn đối với 12 Bà Mụ, những vị thần được tin rằng đã nặn và chăm sóc bé từ khi còn trong bụng mẹ cho đến khi chào đời.
1. Nguồn gốc, ý nghĩa của lễ cúng đầy tháng cho bé
- Lễ mừng đầy tháng có nguồn gốc sâu xa trong văn hóa dân gian Việt Nam. Theo quan niệm xưa, mỗi đứa trẻ khi sinh ra đều do Bà Chúa Đầu Thai cùng 12 Bà Mụ nặn ra, tạo hình từng bộ phận trên cơ thể như tay, chân, mắt, mũi, miệng… Chính vì vậy, dân gian vẫn hay nói vui rằng một đứa trẻ xinh hay không là do Bà Mụ nặn.
- Dù có nhiều truyền thuyết và dị bản khác nhau về nghi lễ này, nhưng như đã nói, ý nghĩa chung của lễ cúng đầy tháng vẫn là để tạ ơn 12 Bà Mụ và các thần linh đã che chở, phù hộ cho bé được khỏe mạnh, bình an trong tháng đầu đời. Đây cũng là dịp để gia đình chính thức giới thiệu bé với tổ tiên và dòng họ.
2. Cách tính ngày cúng tròn đầy tháng cho bé
- Theo quan niệm dân gian, việc tính ngày cúng tròn tháng cho bé được truyền lại qua câu nói: “Trai lùi một, gái lùi hai.”
- Điều này có nghĩa là:
- Nếu bé trai sinh vào ngày 15 tháng 1 âm lịch, thì ngày cúng đầy tháng sẽ là ngày 14 tháng 1 âm lịch.
- Nếu bé gái sinh vào ngày 15 tháng 1 âm lịch, thì ngày làm tiệc đầy tháng sẽ là ngày 13 tháng 1 âm lịch.
- Quan niệm này xuất phát từ mong muốn: bé trai luôn tiến về phía trước, mạnh mẽ và kiên cường, còn bé gái giữ được sự khiêm tốn, dịu dàng, giúp mọi chuyện êm ấm, thuận hòa.
3. Mâm cúng làm đầy tháng bé gái
- Theo truyền thống, lễ cúng đầy tháng cho bé gái gồm hai mâm lễ vật:
- Mâm cúng Bà Mụ (12 bà Mụ và Bà Chúa)
- Mâm cúng Đức Ông
3.1. Mâm lễ vật cúng Bà Mụ
- 12 ly nước lọc
- 12 chung rượu
- 12 phần xôi
- 12 phần chè trôi nước
- 12 phần bánh và kẹo
- Giấy tiền vàng mã, gồm mâm hài + đồ dùng cho Bà Mụ và Bà Chúa
3.2. Mâm lễ vật cúng Đức Ông
- 01 đĩa trái cây ngũ quả
- 01 lọ hoa tươi
- 01 con gà luộc
- 01 đĩa xôi
- 01 đĩa trầu cau têm cánh phượng
- 01 đĩa heo quay
- 01 đĩa gạo tẻ và muối hạt
4. Cúng đầy tháng bé trai đơn giản nhất
Tương tự bé gái, lễ cúng tròn tháng bé trai cũng chia thành hai mâm lễ vật:
4.1. Mâm lễ vật cúng Bà Mụ
- 12 chén chè đậu trắng
- 12 đĩa xôi
- 12 chén cháo
- 12 ly nước lọc
- 12 ly rượu
- 02 đĩa bánh hỏi
- 12 phần bánh kẹo
- 12 đĩa thịt quay
- Giấy tiền vàng mã
4.2. Mâm lễ vật cúng Đức Ông
- 01 con gà luộc
- 01 tô cháo
- 01 tô chè
- 03 đĩa xôi
- 01 đĩa thịt quay
- 01 đĩa trái cây ngũ quả
- 01 đĩa trầu cau
- 01 lọ hoa tươi
- 01 đĩa gạo tẻ và muối hạt
- Rượu và giấy tiền vàng mã
5. Văn khấn đầy tháng cho bé trai, bé gái
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô Đại Bi Quan Thế Âm Bồ tát!
Chúng con kính lạy Đệ nhất Thiên tỷ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ nhị Thiên đế đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Đệ tam Thiên Mụ đại tiên chúa
Chúng con kính lạy Tam thập lục cung chư vị Tiên Nương
Hôm nay, là ngày ….. tháng ….. năm …… là ngày lành tháng tốt
Vợ chồng chúng con gồm có …………………………… sinh được con (trai, gái) đặt tên là ……………
Chúng con đang ngụ tại …………………………………………………………………………..
Hôm nay, nhân ngày đầy tháng cho bé chúng con thành tâm sắm sửa biện hương hoa lễ vật và các thứ cúng dâng bày lên trước án, trước bàn toạ các chư vị Tôn thần kính cẩn chúng con tâu trình:
Nhờ ơn thập phương chư Phật, chư vị Thánh hiền, chư vị Tiên Bà, các đấng Thần linh, Thổ công địa mạch, Thổ địa chính thần, Tiên tổ nội ngoại, cho con sinh ra cháu, tên ………………………….. sinh ngày ………………… được mẹ tròn, con vuông. Chúng con thành tâm cúi xin chư vị tiên Bà, chư vị Tôn thần giáng lâm trước án, chứng giám lòng thành thụ hưởng lễ vật , các ngài phù hộ độ trì, các ngài vuốt ve che chở cho cháu được ăn ngon, ngủ yên, hay ăn chóng lớn, vô bệnh vô tật, vô ương, vô hạn, vô ách, phù hộ cho cháu bé được tươi đẹp, thông minh, sáng láng, thân mệnh bình yên, cường tráng, kiếp kiếp được hưởng vinh hoa phú quý. Gia đình con được phúc thọ an khang, nhân lành nảy nở, nghiệp dữ tiêu tan, bốn mùa không hạn ách nghĩ lo.
Xin thành tâm đỉnh lễ, cúi xin được chứng giám lòng thành.
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
Nam mô A Di Đà Phật!
6. Những lưu ý khi làm lễ đầy tháng cho bé trai
6.1. Về nghi thức
- Lễ vật cúng đầy tháng bé trai thường được sắp xếp trên 2 bàn:
- Bàn lớn: Bày lễ vật cúng 12 Bà Mụ và Bà Chúa.
- Bàn nhỏ: Bày lễ vật cúng Đức Ông.
- Gia đình nên có mặt đầy đủ khi thực hiện nghi lễ để thể hiện lòng thành kính.
- Thời gian tốt nhất để cúng là sáng sớm hoặc chiều.
6.2. Về đồ cúng
- Gà trống luộc là lễ vật quan trọng khi cúng đầy tháng bé trai, tùy theo vùng miền có thể thay thế bằng vịt luộc.
- Mâm ngũ quả: Nên chọn 5 loại trái cây tươi, đẹp, không bị dập hỏng. Mỗi vùng miền có cách bày mâm ngũ quả khác nhau.
- Hoa cúng: Chọn những loài hoa mang ý nghĩa may mắn, tốt lành như hoa cát tường, hoa ly,…
- Xôi gấc: Màu đỏ tượng trưng cho sự may mắn, hồng phát trong cuộc đời bé.
- Chè đậu trắng: Thể hiện mong muốn con sẽ gặp nhiều thuận lợi, may mắn trên đường đời.
6.3. Kết thúc lễ
- Sau khi làm lễ, gia chủ rót trà, khấn vái cảm tạ tổ tiên, đốt tiền vàng, rồi vẩy rượu, rắc muối và gạo quanh nhà.
- Lễ cúng Bà Mụ kết thúc, cả gia đình và bạn bè trao quà mừng đầy tháng như một lời chúc an lành đến bé.
- Nghi thức “tẩy uế” sau tháng đầu ở cữ:
+ Mẹ bế bé qua nồi nước sôi, bé trai 7 lần, bé gái 9 lần.
+ Khi đi chợ lần đầu sau sinh, mẹ mua ít muối và gạo, làm rơi vài đồng bạc lẻ với ý nghĩa cầu mong cuộc sống của bé luôn ấm no, hạnh phúc.
Trên đây là hướng dẫn chi tiết về cách cúng tròn tháng theo đúng phong tục truyền thống. Hy vọng bài viết này đã giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về nghi thức và những lễ vật cần chuẩn bị cho mâm cúng đầy tháng. Để chăm sóc bé trong những tháng đầu đời tốt nhất, ba mẹ đừng quên ghé thăm chuyên mục Cẩm nang & Chia sẻ của Maru Care để cập nhật thêm nhiều thông tin hữu ích nhé!
