Tình trạng dị ứng thức ăn không chỉ phổ biến ở người lớn mà còn xảy ra ở cả với trẻ nhỏ. Do đó, ba mẹ cần chú ý quan sát các dấu hiệu bất thường của trẻ sau mỗi bữa ăn. Phát hiện sớm các dấu hiệu dị ứng sẽ giúp ba mẹ can thiệp kịp thời, ngăn ngừa tình trạng trở nên nghiêm trọng hơn.
1. Dị ứng thức ăn là gì?
- Dị ứng thức ăn là phản ứng của hệ miễn dịch đối với một số thành phần “lạ” có trong thực phẩm.
- Trong thực phẩm, các protein “lạ” đóng vai trò là dị nguyên (allergen). Khi vào cơ thể, những dị nguyên này sẽ gắn kết với kháng thể IgE, kích thích tế bào bạch cầu ưa kiềm và tế bào mast giải phóng các chất trung gian hóa học như histamin, serotonin,… vào máu, từ đó gây ra các triệu chứng dị ứng.
2. Biểu hiện của dị ứng thực phẩm ở trẻ
- Dị ứng thức ăn ở trẻ có thể biểu hiện ngay sau khi ăn hoặc vài giờ sau đó. Triệu chứng ban đầu thường bao gồm nôn mửa, mệt mỏi, phát ban hoặc phù mặt.
- Trong các trường hợp xảy ra muộn hơn, trẻ có thể bị ban đỏ quanh miệng, đau bụng, tiêu chảy, chảy nước mắt, nước mũi.
- Dị ứng nặng có thể dẫn đến co thắt phế quản, khó thở, đe dọa tính mạng.
3. Những trẻ nào dễ bị dị ứng?
- Tỷ lệ dị ứng thức ăn ngày càng tăng cao ở trẻ nhỏ, và nguy cơ này có thể được dự đoán dựa vào tiền sử dị ứng của bố mẹ. Nếu cả hai bố mẹ đều bị dị ứng, con có nguy cơ mắc dị ứng từ 50–80%. Khi chỉ một trong hai người mắc dị ứng, nguy cơ của trẻ là 20–40%, và ngay cả khi bố mẹ không có tiền sử dị ứng, vẫn có 5–15% trẻ có thể bị.
- Những trẻ thuộc nhóm có nguy cơ cao bao gồm trẻ có cha mẹ hoặc anh chị em mắc các bệnh dị ứng (hen suyễn, chàm, dị ứng thực phẩm), trẻ từng bị sốc phản vệ khi ăn thực phẩm mới hoặc có xét nghiệm dị ứng dương tính.
4. Cách xử lý khi trẻ bị dị ứng với thức ăn
4.1. Với trường hợp nhẹ:
Nếu trẻ chỉ bị dị ứng thức ăn với các triệu chứng như: ngứa nhẹ, nổi mẩn đỏ ít, ba mẹ có thể giúp bé cảm thấy dễ chịu hơn bằng cách chườm nước đá lên vùng da bị dị ứng. Các triệu chứng nhẹ thường tự khỏi sau vài ngày.
4.2. Với trường hợp nặng:
- Nếu trẻ xuất hiện các dấu hiệu nghiêm trọng như mẩn đỏ lan rộng, sưng mí mắt, tay chân, khó thở, thở khò khè hoặc tức ngực, hãy đưa trẻ đến ngay cơ sở y tế gần nhất để được xử trí kịp thời.
- Tránh tự ý dùng thuốc hoặc áp dụng các phương pháp dân gian như đắp lá hay bôi mỡ trăn, vì điều này có thể làm tình trạng của trẻ xấu đi và gây trì hoãn trong việc điều trị.
5. Những món ăn dễ gây ra dị ứng ở trẻ
- Dị ứng thức ăn ở trẻ có thể xuất hiện sớm với các sản phẩm như sữa bò hoặc sữa công thức, do một số thành phần trong sữa không phù hợp với cơ thể trẻ.
- Ngoài ra, các thực phẩm dễ gây dị ứng khác bao gồm hạt (như hạt nhân, đậu phộng), hải sản (tôm, cua), trứng và một số loại trái cây như việt quất, cà chua, hoặc khoai tây.
- Trẻ cũng có thể phản ứng với các chất trong thức ăn sau khi chế biến như: mù tạt, mì chính, các chất phụ gia khác như salicylate và benzoate.
6. Làm thế nào để giảm nguy cơ phát triển dị ứng thực phẩm của con bạn?
Viện Hàn lâm Dị ứng và Miễn dịch học Hoa Kỳ khuyến nghị cho trẻ làm quen với các loại thực phẩm dễ gây dị ứng thức ăn từ 4 đến 6 tháng tuổi, nếu:
- Bé đã sẵn sàng chuyển sang thức ăn đặc.
- Bé đã thử một số loại thực phẩm truyền thống ban đầu và không có phản ứng dị ứng.
- Bé bú mẹ hoàn toàn ít nhất trong 3 đến 4 tháng đầu để giảm nguy cơ mắc dị ứng trong hai năm đầu đời.
- Với trẻ có nguy cơ dị ứng cao, ba mẹ nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dị ứng trước khi bắt đầu cho trẻ ăn dặm hoặc thử thực phẩm mới. Một số trẻ sơ sinh có thể cần kế hoạch ăn uống đặc biệt để giảm thiểu nguy cơ dị ứng.
7. Phân biệt “dị ứng” và “không chấp nhận” thực phẩm
- Nhiều người khi gặp các triệu chứng như tiêu chảy, buồn nôn, chóng mặt sau khi ăn một loại thực phẩm nào đó thường nghĩ rằng mình bị dị ứng. Tuy nhiên, không phải lúc nào cũng như vậy, vì bên cạnh dị ứng thức ăn, còn có hiện tượng gọi là “không chấp nhận thực phẩm”.
- Không chấp nhận thực phẩm là phản ứng của hệ tiêu hóa với thực phẩm, không phải hệ miễn dịch. Các triệu chứng thường xuất hiện khi ăn một lượng lớn thực phẩm. Các triệu chứng của tình trạng này thường chỉ thoáng qua và không ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe.
8. Trẻ bị dị ứng với thức ăn bao lâu thì khỏi
- Dị ứng thức ăn thường kéo dài từ 4-24 giờ hoặc khoảng 2-3 ngày và sẽ hết triệu chứng nếu được xử lý đúng cách.
- Dị ứng nhẹ: Nếu trẻ chỉ bị phát ban, mẩn đỏ, ngứa ngáy, các triệu chứng này có thể giảm trong khoảng từ 4 đến 36 giờ, khi cơ thể đã tiêu hóa hết thức ăn gây dị ứng.
- Dị ứng nặng: Trong trường hợp triệu chứng nghiêm trọng hơn như sốt, chướng bụng, đầy hơi, khó thở, hoặc ngất xỉu, ba mẹ cần đưa trẻ đến cơ sở y tế ngay để được bác sĩ chuyên khoa xử lý kịp thời, tránh tình trạng sốc phản vệ nguy hiểm.
Dị ứng với thức ăn ở trẻ hoàn toàn có thể phòng tránh được nếu ba mẹ chú ý kỹ lưỡng trong việc chăm sóc dinh dưỡng mỗi ngày cho bé. Đặc biệt, trong giai đoạn bé bắt đầu ăn dặm, việc tìm hiểu kỹ về thành phần các loại thực phẩm và cách chế biến phù hợp sẽ giúp bảo vệ bé khỏi những nguy cơ không đáng có.
Hy vọng bài viết trên của Maru Care đã giúp ba mẹ hiểu rõ hơn về tình trạng dị ứng thức ăn ở trẻ và cách phòng ngừa hiệu quả. Cảm ơn ba mẹ đã quan tâm và theo dõi!
